Ένας έλληνας φυσικός της διασποράς, ο δρ Ελευθέριος Γουλιελμάκης, ερευνητής στο γερμανικό Ινστιτούτο Κβαντικής Οπτικής Μαξ Πλανκ, πέτυχε μια διπλή πρωτιά σε παγκόσμιο επίπεδο: δημιούργησε τους πιο βραχείς παλμούς φωτός («φλας») και με αυτούς μέτρησε σε πόσο χρόνο αντιδρούν στο φως τα ηλεκτρόνια που βρίσκονται μέσα στα άτομα της ύλης.
Οι ερευνητές από τη Γερμανία, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, με επικεφαλής τον Γουλιελμάκη, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature». Το επίτευγμά τους μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη μιας νέας γενιάς ηλεκτρονικών κυκλωμάτων και υπολογιστών που θα βασίζονται στο φως και όχι στον ηλεκτρισμό για την επεξεργασία των δεδομένων.
Είχε προηγηθεί άλλη μια σημαντική πρωτιά το 2008, όταν η ερευνητική ομάδα του Γουλιελμάκη είχε δημιουργήσει υπερβολικά βραχείς παλμούς υπεριώδους φωτός της τάξης των 80 αττοδευτερολέπτων. Όμως το ότι κάτι ανάλογο -που ήταν σαφώς πιο δύσκολο- επιτεύχθηκε πλέον και με το ορατό φως, είναι πιο σημαντικό και χρήσιμο.
Το βασικό όργανο του έλληνα ερευνητή είναι ένα «συνθεσάιζερ πεδίου φωτός», που αναπτύσσει ο ίδιος. Οι επιστήμονες έστρεψαν τους ασύλληπτα γρήγορους παλμούς φωτός σε άτομα του αερίου κρυπτόν σε συνθήκες κενού και μέτρησαν ότι τα ηλεκτρόνια του κρυπτόν αντιδρούν στην ηλεκτρομαγνητική δύναμη του φωτός σε περίπου 100 δισεκατομμυριοστά του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου.
Η ομάδα του Γουλιελμάκη θα συνεχίσει τις έρευνές της στον τρόπο που τα ηλεκτρόνια αντιδρούν στο φως και σε άλλα υλικά, ιδίως σε στερεά. Αν αυτό καταστεί εφικτό, τότε θα έχει γίνει ένα σημαντικό βήμα για τον έλεγχο των ηλεκτρονίων σε υλικά που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τη βιομηχανία ηλεκτρονικών στο μέλλον.
Πολλοί προβλέπουν ότι είναι θέμα χρόνου τα κυκλώματα των υπολογιστών να χρησιμοποιούν φωτόνια. Κατανοώντας πόσο γρήγορα οι ημιαγωγοί και τα άλλα στερεά υλικά αντιδρούν στο φως, θα δείξει πόσο γρήγορα μπορεί να λειτουργήσει η νέα γενιά των ηλεκτρονικών που θα βασίζονται στο φως. «Υπάρχει μια γέγυρα ανάμεσα στη φωτονική και στην ηλεκτρονική και πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι την κατανοούμε», δήλωσε ο Γουλιελμάκης.
Ο έλληνας ερευνητής γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1975, αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2000 και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου το 2005. Σήμερα είναι επικεφαλής της Ομάδας Αττοηλεκτρονικής του Εργαστηρίου Αττοφυσικής του Ινστιτούτου Κβαντικής Οπτικής Μαξ Πλανκ στο Γκάρτσινγκ.
Μεταξύ άλλων διακρίσεων, το 2007 τιμήθηκε με το βραβείο «Γ.Φωτεινού» της Ακαδημίας Αθηνών, το 2012 με το βραβείο «Γκούσταβ Χερτς» της Γερμανικής Φυσικής Εταιρείας και το 2015 με το βραβείο «Ρέντγκεν» του Πανεπιστημίου Γιούστους Λίμπιγκ του Γκίσεν.
Σύνδεσμος: Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία στη διεύθυνση: http://www.nature.com/nature/journal/v530/n7588/full/nature16528.html
Σήμερα η αντίληψη της κοινωνίας για το κενό γεννιέται και διαμορφώνεται μέσω των ποικίλων ερεθισμάτων που προκύπτουν από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το γεγονός αυτό οδηγεί την ανθρώπινη αντίληψη στο να το ταυτίζει με την έννοια του στατικού και άδειου μαθηματικού και φυσικού χώρου.
Η άποψη αυτή δεν έβρισκε σύμφωνους τους αρχαίους Έλληνες φυσικούς φιλοσόφους. Έτσι οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν το κενό κάτι εντελώς υπαρκτό και άσχετο με την έννοια του άδειου. Όπως αναφέρει και ο Αριστοτέλης στα Φυσικά:
«…και οι Πυθαγόρειοι επίσης υποστήριζαν ότι υπάρχει κενό και ότι μπαίνει στον ουρανό από άπειρη πνοή, σαν ο ουρανός να αναπνέει και το κενό. Το κενό καθορίζει τη φύση των πραγμάτων, σαν κάτι που χωρίζει και καθορίζει τα διαδοχικά μέλη μιας σειράς. Αυτό συμβαίνει πρώτα απ’ όλα στην περίπτωση των αριθμών γιατί το κενό καθορίζει τη φύση τους». Ο Μέλισσος, συμφωνώντας κι αυτός ότι η έννοια του κενού ως συνωνύμου του τίποτα δεν έχει νόημα, αναφέρει: «..και τίποτα δεν είναι κενό. Γιατί το κενό δεν είναι τίποτα και το τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει. Ούτε κινείται. Γιατί δεν μπορεί να υποχωρήσει σε οποιοδήποτε σημείο, αλλά είναι γεμάτο. Γιατί, αν υπήρχε κενό, θα υποχωρούσε στο κενό, αφού όμως δεν υπάρχει κενό, δεν έχει πού να υποχωρήσει».
Μια επαναστατική άποψη για την έννοια του κενού ανέπτυξαν ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος στη θαυμαστή κοσμολογία τους.
Αναφέρουν λοιπόν ειδικότερα οι Λεύκιππος και Δημόκριτος:
1. …Ο Δημόκριτος θεωρούσε ότι η φύση των αιωνίων πραγμάτων είναι μικρές ουσίες άπειρες στο πλήθος. Γι’ αυτές δε υποθέτει ότι υπάρχει άλλος τόπος άπειρος στο μέγεθος. Αποκαλεί δε τον μεν τόπο με τα ονόματα «κενό» και «ουδέν» (τίποτα) και «άπειρον», τις δε ουσίες με τα ονόματα «δεν» (κάτι) και «ναστόν»* (στερεόν) και «ον» [Σιμπλίκιος Περί Ουρανού 294, 33 (Δημόκριτος Α 37)].
Η λέξη ναστός σημαίνει, πυκνός, συμπιεσμένος, σφικτός, πακτωμένος. Προέρχεται από το ρήμα νάσσω (συνθλίβω, πιέζω ισχυρώς, πατώ). Στην περίπτωση των ατόμων, είναι προφανές ότι ο Δημόκριτος μέσω της λέξης ναστόν τα θεωρεί συμπυκνώσεις.
2. …Ο Λεύκιππος και ο οπαδός του Δημόκριτος λένε ότι στοιχεία μεν είναι το πλήρες και το κενό, αποκαλούντες το ένα ον και το άλλο μη ον, από αυτά το μεν πλήρες και στερεόν, το ον, το δε κενόν και αραιόν, το μη ον. Γι’ αυτό ισχυρίζονται ότι το ον δεν έχει περισσότερο αληθινή ύπαρξη από το μη ον, διότι ούτε το κενό είναι λιγότερο πραγματικό από το σώμα.… Αυτά είναι τα υλικά αίτια των όντων [Αριστοτέλης, Μετά. τα Φυσικά 985b4 (Λεύκιππος Α6)].
3 …Ο Λεύκιππος υπέθεσε ότι υπάρχουν άπειρα και αεικίνητα στοιχεία, τα άτομα… Διότι υποθέτοντας ότι η ουσία των ατόμων είναι στερεή και συμπαγής, έλεγε ότι αυτή είναι το ον και ότι κινείται στο κενό, το οποίο αποκαλούσε μη ον και ισχυριζόταν ότι δεν υπάρχει λιγότερο πραγματικά από το ον. Παραπλήσια δε και ο οπαδός του Δημόκριτος ο Αβδηρίτης έθεσε σαν αρχές το πλήρες και το κενό, αποκαλώντας το εν ον και το άλλο μη ον [Σιμπλίκιος Φυσικά 28.8 (Λευκιππος Α8-Δημοκριτος Α.38)].
Όπως φαίνεται από τις προηγούμενες περικοπές, ο Δημόκριτος περιγράφει τον τόπο, δηλαδή αυτό που καλούμε σήμερα μαθηματικά άδειο χώρο, με τις λέξεις κενό, ουδέ, ή άπειρο. Το κενό για τον Δημόκριτο συμπίπτει με την έννοια του μη όντος. Αυτό το μη ον για το Δημόκριτο δεν υπάρχει κατά έναν τρόπο υποδεέστερον του αισθητού όντος (του ατόμου), εφόσον έχει και αυτό ιδιαίτερη φύση και υπόσταση.
Ομοίως ονομάζει το ον και πλήρες ή στερεόν, και το ταυτίζει με την έννοια των ατόμων, άρα ονομάζει το ον ναστόν και δεν.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αντιδιαστείλουμε την έννοια του «μη όντος» όπως το εννοεί ο Δημόκριτος, από την έννοια που του δίνει ο Παρμενίδης. Σύμφωνα με τον Παρμενίδη, το «μη ον» είναι ένα γενικότερο ως προς τη φύση του κοσμολογικό συστατικό, το οποίο δεν έχει καμία σχέση με την υλική φύση του Σύμπαντος και ανάγεται στη σφαίρα του νοητού ή του μεταφυσικού.
Όπως αναφέρει και ο Δ. Μακρυγιάννης στο έργο του Κοσμολογία και Ηθική του Δημόκριτου (Εκδόσεις Γεωργιάδη,
«..(το μη ον =κενό) δεν είναι απλώς ο κενός χώρος (αυτός τον οποίο εννοούμε σήμερα με τον όρο αυτό) εντός του οποίου κινούνται τα άτομα, αλλά κάτι πιο ουσιαστικό, το οποίο εκτείνεται σαν υπόβαθρο της κίνησης των ατόμων και χωρίς το οποίο η κίνηση αυτή θα ήταν φυσιολογικά αδύνατη. Μπορούμε λοιπόν να παρομοιάσουμε το κενό σαν ένα είδος οθόνης πάνω στην οποία κινούνται τα άτομα, όπως οι φιγούρες στην οθόνη του θεάτρου σκιών. Η οθόνη δεν συμμετέχει στην ουσία των εικόνων που παρουσιάζονται, αλλά χωρίς αυτήν θα ήταν αδύνατο νá εμφανιστούν. Έτσι κατά τη θεωρία του Δημόκριτου, είναι αίτιο της ύπαρξης των όντων, όχι γιατί αποτελεί μέρος της φύσεώς τους, αλλά επειδή συντελεί σαν αόρατο υπόβαθρο στην εμφάνισή τους».
Σήμερα οι επιστημονικές απόψεις έχουν προχωρήσει ακόμα περισσότερο, αφού για πολλούς διάσημους ερευνητές, όπως ο Α. Αϊνστάιν, και αυτά ακόμα τα στοιχειώδη σωμάτια, οι δομικοί δηλαδή λίθοι της ύλης δεν αποτελούν παρά δίνες του ίδιου του χώρου (κενού). Τα άτομα, δηλαδή, δεν αποτελούν παρά έκφραση μιας ιδιομορφίας του χώρου (κενού), την οποία οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται σαν εξατομικευμένη ύλη.
Ας δούμε όμως αναλυτικότερα αυτές τις νέες ιδέες περί κενού.
Η Φυσική του κενού*
* Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να διαβάσουν το βιβλίο του Σ. Θεοδωράκη αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου της Κύπρου: Το κενό που κοχλάζει, Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 1999. Από το εν λόγω βιβλίο έχουμε αντλήσει μια σειρά ιδεών αυτής της παραγράφου.
Στην κλασική Φυσική η έννοια του κενού ταυτίζεται με την έννοια της απουσίας ύλης. Η ταυτοποίηση αυτών των δύο εννοιών αποτελεί ένα αξίωμα της ανθρώπινης λογικής, αναπόδεικτο μεν, αυτονόητο και προφανές όμως για την κοινή ανθρώπινη λογική.
Η ιδέα αυτή αποτελεί το προϊόν ενός πολιτισμικού ρεύματος, το οποίο θεωρεί ως εντελώς ανεξάρτητες οντότητες το χώρο και την ύλη, οι οποίες ήταν συνδεδεμένες με τη λογική σχέση περιέχοντος και περιεχομένου. Οι απόψεις αυτές βέβαια, όπως ήδη αναφέραμε, δεν βρίσκουν σύμφωνη τη σύγχρονη επιστημονική άποψη, η οποία δέχεται ακόμα και την ακραία άποψη ότι η ύλη μπορεί να αποτελεί μια απλή ιδιομορφία του χώρου. Για τη σύγχρονη Φυσική δεν υπάρχει πλέον μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ ύλης και χώρου, αφού κάτι τέτοιο θα αντιστρατευόταν την αρχή της αβεβαιότητας. Αυτό σημαίνει ότι στο πλαίσιο της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης έχει καταργηθεί η έννοια του κλασικού «ορίου», όσον αφορά την οντότητα ενός υλικού σωματιδίου. Τώρα πλέον ένα υλικό σωματίδιο δεν περιορίζεται στα «όρια» κάποιων υποθετικών διαστάσεών του, αλλά εξελίσσεται εν δυνάμει παντού μέσα σ’ έναν ευρύτερο χώρο δράσης.
Όπως αναφέρει και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Κύπρου Σ. Θεοδωράκης στο βιβλίο του Το κενό που κοχλάζει: Σε κάθε σωματίδιο αντιστοιχεί μια κυματοσυνάρτηση, το τετράγωνο της οποίας δίνει την πιθανότητα να βρίσκεται το σωματίδιο σε κάποια συγκεκριμένη θέση. Αυτή η κυματοσυνάρτηση είναι συνάρτηση του χώρου και λαμβάνει τιμές σε όλα τα σημεία του χώρου. Υπάρχει πιθανότητα να βρούμε το σωματίδιο σε διάφορες περιοχές όταν μετρήσουμε την θέση του. Θα μπορούσε κανείς να πει πως η ύπαρξη του σωματιδίου απλώνεται στον χώρο, πως το σωματίδιο υπάρχει δυνάμει παντού, ώσπου η μέτρηση να συμπυκνώσει στιγμιαία όλο αυτό το νέφος πιθανοτήτων σε κάποιο σημείο. Ένα κβαντικό σωματίδιο λοιπόν δεν μπορεί να είναι εντοπισμένο σε ένα σημείο» (Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 1999).
Ομοίως, η σημερινή επιστημονική σκέψη αποδέχεται ότι το κενό δεν είναι άδειο, αλλά πλήρες βαρυτικής ενέργειας, η οποία αντιστοιχεί (!) σε κάποια συγκεκριμένη ποσότητα μάζας.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την αρχή της αβεβαιότητας, δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί με ακρίβεια το συνολικό ποσόν ενέργειας το οποίο καταλαμβάνει για κάποιο χρονικό διάστημα Δt έναν χώρο δεδομένης έκτασης. Αυτό σημαίνει ότι ο θεωρούμενος «κενός» χώρος δεν μπορεί να είναι «λογιστικά» μηδενικής ενέργειας, εφόσον ο προσδιορισμός κάποιας συγκεκριμένης τιμής, όπως η μηδενική, αντιβαίνει στην αρχή της αβεβαιότητας. Με τον τρόπο αυτό το κενό μπορεί να οριστεί πλέον ως ο χώρος, όχι μηδενικής, αλλά ελάχιστης ενέργειας για δεδομένες συνοριακές τιμές. Η ενέργεια αυτή ονομάζεται ενέργεια του κενού.
Η ενέργεια λοιπόν, στο πλαίσιο οιουδήποτε κενού χώρου, δεν μπορεί να είναι διαρκώς ίση με το μηδέν. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι η τιμή της αβεβαιότητάς της θα ήταν μηδέν, γεγονός όμως το οποίο, σύμφωνα με την αρχή της αβεβαιότητας, θα σήμαινε ότι ο χρόνος μέτρησης της ενέργειας αυτής θα ήταν άπειρος. Η ενέργεια λοιπόν μπορεί να μεταβληθεί αυθόρμητα και απρόβλεπτα κατά τη διάρκεια του χρόνου μέτρησης. Ειδικότερα, όσο πιο μικρό είναι το χρονικό διάστημα παρατήρησης, τόσο μεγαλύτερες είναι οι κβαντικές διακυμάνσεις της ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι μετρείται πάντα μια μη μηδενική ενέργεια σε κάθε χρονική στιγμή t, η οποία ονομάζεται ενέργεια μηδενικού σημείου. Η ενέργεια αυτή σχετίζεται με τη δημιουργία στιγμιαία δημιουργούμενων σωματιδίων, τα οποία ονομάζουμε εικονικά σωματίδια, και γεμίζουν ολόκληρο τον κενό χώρο αφήνοντας εμφανή ίχνη των δραστηριοτήτων τους.
Εικονικά σωματίδια
Η αβεβαιότητα που διέπει τη σχέση μεταξύ υπάρχουσας ενέργειας και χρόνου παρατήρησης, σε έναν δεδομένο χώρο, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ένα πραγματικό σωματίδιο μπορεί να είναι το αίτιο δημιουργίας κάποιων άλλων βραχύβιων σωματιδίων τα οποία ονομάζουμε εικονικά σωματίδια. Αυτό σημαίνει ότι από το «τίποτα», δηλαδή το κενό της κλασικής Φυσικής, παράγεται μια φευγαλέα μορφή και ποσότητα υλοενέργειας, η οποία δεν αποτελεί παρά μια διακύμανση* του κενού και ονομάζεται εικονική ύλη. Τα εικονικά αυτά σωματίδια δεν παρουσιάζουν την ίδια «μάζα» με τα αντίστοιχα πραγματικά και μπορούν να παρατηρηθούν μόνο έμμεσα.
* Στη σύγχρονη Φυσική μια κβαντική διακύμανση (ανάπαλση) του κενού μπορεί να δημιουργήσει ένα νέο Σύμπαν.
Έτσι, για παράδειγμα,. ένα φωτόνιο μπορεί να μετασχηματιστεί σε ένα εικονικό ηλεκτρόνιο και ένα εικονικό ποζιτρόνιο. Τα εικονικά αυτά σωματίδια με την πάροδο ελαχιστότατου χρόνου επανασυνδέονται, σχηματίζοντας πάλι ένα φωτόνιο. Όπως αναφέρει και ο καθηγητής Σ. Θεοδωράκης (1999): «…Το κενό στη σύγχρονη Φυσική είναι λοιπόν ένα κενό που κοχλάζει, γεμάτο από διακυμάνσεις πεδίων, μια σούπα από εικονικά σωματίδια που γεννιούνται και πεθαίνουν διαρκώς… Το κενό στη σύγχρονη Φυσική είναι λοιπόν δυναμικό, έχει πολύπλοκη δομή και αλληλεπιδρά με τα περιεχόμενα και το περίβλημά τους. Είναι μια εξελισσόμενη οντότητα, πολύ διαφορετική από την κλασική εικόνα του κενού, από το στατικό και άδειο κενό των λεξικών».
Μια ενδιαφέρουσα εφαρμογή των εικονικών σωματιδίων είναι και η ερμηνεία των αιτίων των διαφόρων αλληλεπιδράσεων (κβαντικών δυνάμεων). Σήμερα πλέον θεωρούμε ότι οι κβαντικές συμπαντικές δυνάμεις δεν αποτελούν παρά το αποτέλεσμα ανταλλαγής εικονικών σωματιδίων μεταξύ πραγματικών σωματιδίων.
Στην κβαντική φυσική θεωρία, τα στοιχειώδη σωματίδια παρουσιάζουν εγγενείς κυματικές ιδιότητες. Το γεγονός αυτό μας αναγκάζει να δεχτούμε την εν δυνάμει πιθανή παρουσία τους, σε κάποιες περιπτώσεις, σε κλασικά απαγορευμένες ενεργειακά περιοχές.
Το κβαντικό αυτό φαινόμενο ονομάζεται «φαινόμενο σήραγγας» και σημαίνει ότι ένα σωματίδιο έχει τη δυνατότητα να διαπεράσει ένα φράγμα χωρίς να το υπερπηδήσει. Απλώς απλώνεται δυνάμει παντού με αποτέλεσμα η πιθανότητα, μικρή ή μεγάλη, να εμφανίζεται οπουδήποτε κατά τη διάρκεια της μέτρησης της θέσης του.
Σ’ αυτές τις ενεργειακά απαγορευμένες περιοχές, μπορούν να εξελίσσονται τα εικονικά σωματίδια. Συνεπώς η μάζα ενός εικονικού σωματιδίου μπορεί να είναι οποιαδήποτε, αρκεί να διατηρείται η συνολική ενέργεια κατά τη διάρκεια των αλληλεπιδράσεων στις οποίες λαμβάνει μέρος. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι οι τιμές των αυξομειώσεων μεταξύ μάζας και ενέργειας μπορούν να είναι συγχρόνως αυθαίρετες, αλλά και εξαρτώμενες από τη χρονική διάρκεια της παρατήρησης. Κάτι τέτοιο σαφώς θα ήταν αντινομικό. Αυτό που προκύπτει είναι ότι ο χρόνος ζωής ενός εικονικού σωματιδίου είναι τόσο μεγαλύτερος όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά της μάζας μεταξύ εικονικού και αντίστοιχου πραγματικού σωματιδίου.
Παραδείγματα δημιουργίας πραγματικών σωματιδίων από το κενό
Ένα ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι σε περιοχές ανάπτυξης ισχυρότατων ηλεκτρικών πεδίων, η κατάσταση «κενού» εκφράζεται από την παρουσία πραγματικών ηλεκτρονίων και όχι από την απουσία σωματιδίων. Ομοίως η «κενή» περιοχή γύρω από έναν υπερβαρύ πυρήνα δεν μπορεί να είναι ποτέ άδεια, αφού είναι αδύνατον να την αδειάσουμε. Αυτό συμβαίνει επειδή, αν απομακρύνουμε κάποιο ηλεκτρόνιο που βρίσκεται μέσα σε αυτήν, θα δημιουργηθεί αμέσως, από το αισθητό τίποτα, ένα νέο ηλεκτρόνιο καθώς και ένα ποζιτρόνιο που θα απομακρυνθεί.
Μια άλλη περίπτωση είναι εκείνη των μελανών οπών. Στην περίπτωση αυτή από το κενό μπορούν να σχηματίζονται ζεύγη εικονικών σωματιδίων και αντισωματιδίων, τα οποία μέσα σε ελαχιστότατο χρόνο εξαϋλώνονται. Ο Στίβεν Χόκινγκ υποστηρίζει ότι, αν στο κενό, λίγο πιο έξω από τα σύνορα μιας μελανής οπής γεννηθεί ένα ζευγάρι εικονικών σωματιδίων και το ένα πέσει μέσα σ’ αυτήν, δεν θα είναι δυνατή η εξαϋλωσή τους. Το «ορφανό» εικονικό σωματίδιο, όμως, μπορεί να μετατραπεί σε πραγματικό σωματίδιο και να διαφύγει ως ακτινοβολία της μελανής οπής. Το φαινόμενο αυτό ελαττώνει τη μάζα της μελανής οπής, έτσι ώστε αυτή να φαίνεται σαν να εξατμίζεται.
Η αλληλεπίδραση κενού και περιβάλλοντος
Η αίσθηση που διαμόρφωνε η κλασική Φυσική για το κενό ήταν ότι δεν μπορούσε να αλληλεπιδρά με την ύλη, ή τα όριά της, με τη λογική ότι το περιέχον δεν μπορεί να συσχετίζεται με το περιεχόμενο.
Η σύγχρονη άποψη διαφοροποιείται ριζικά από αυτές τις απλουστεύσεις. Το φυσικά υπαρκτό «κενό που κοχλάζει», αλληλεπιδρά δυναμικά και ουσιαστικά με το περιεχόμενο. Με τον τρόπο αυτό οι ιδιότητές του επηρεάζονται από το περιεχόμενο, αλλά και το επηρεάζουν. Η άποψη ότι είναι δυνατή η αλληλεπίδραση κενού και ύλης έγινε αποδεκτή εφόσον έχει οδηγήσει σε προβλέψεις πειραματικά επαληθεύσιμες.
Όπως αναφέρει και ο καθηγητής Σ. Θεοδωράκης: «…Ο κενός χώρος αλληλεπιδρά άμεσα με το περιβάλλον του, όπως στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας η παρουσία μαζών, καθορίζει την καμπυλότητα του κενού χώρου. Σε αυτό το κενό τα όντα πεθαίνουν και αναγεννώνται μέσα από ένα έξυπνο και διακριτικό παιχνίδι διπλασιασμού προσώπων και πραγμάτων».
Κύριο χαρακτηριστικό μιας οπής είναι η επιφάνειά της, ενώ πάντα πρέπει να βρίσκεται μέσα σε κάτι. Την ύπαρξη οπών την αντιλαμβανόμαστε μόνο από τα δευτερογενή φαινόμενα που δημιουργούν στο περιβάλλον τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι στενά εξαρτημένες από το κάτι που τις φιλοξενεί και δεν μπορούν να υπάρξουν έξω από αυτό. Τις οπές μπορούμε να τις αντιληφθούμε ως:
Αυτό που θα πρέπει να σημειωθεί είναι ότι μια οπή είναι φτιαγμένη από χώρο, έτσι ώστε ο χώρος να είναι γι’ αυτήν ό,τι η ύλη για τα σώματα. Σημειώνουμε ότι σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει σε οποιοδήποτε απλό τμήμα του χώρου, οι οπές δεν ταυτίζονται με κάποια συγκεκριμένη περιοχή ούτε και με ορισμένες συντεταγμένες.
Εκτός των προηγουμένων η Φυσική, πολλές φορές, θεωρεί την έννοια της οπής, νοούμενης ως απουσίας, ως ισοδύναμη της παρουσίας ενός σωματιδίου. Έχουμε ήδη αναφέρει προηγουμένως ότι πως η απουσία ενός ηλεκτρονίου μπορεί να ταυτιστεί με την παρουσία ενός ποζιτρονίου, όπως. απέδειξε ο νομπελίστας Πολ Ντιράκ.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Σ. Θεοδωράκη (1999): «…Μια πολύ κομψή εφαρμογή της φυσικής υπόστασης που μπορεί να έχει μια απουσία, είναι η πρόσφατη ιδέα των άδειων κυμάτων. Στην παραδοσιακή Κβαντική Φυσική ένα σύστημα συμπεριφέρεται κάποτε σαν σωματίδιο και κάποτε σαν κύμα. Μια αιρετική όμως εκδοχή, προταθείσα από τον φυσικό Ντέιβιντ Μπομ, πρεσβεύει ότι κάθε σωματίδιο συνοδεύεται από ένα κύμα, τόσο πραγματικό όσο και το σωματίδιο. Οταν το σωματίδιο φτάσει σε μια διχάλα επιλογών και πάρει το ένα μονοπάτι, το κύμα χωρίζεται στα δύο και προχωρεί και στα δύο μονοπάτια. Το κύμα εκείνο που ακολουθεί το μονοπάτι που δεν πήρε το σωματίδιο λέγεται άδειο κύμα και είναι ουσιαστικά ένα θετικό κενό».
Το επιταχυνόμενο κενό
Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση αφορά το κενό κάποιου πεδίου, δηλαδή την κατάσταση ελάχιστης ενέργειάς του και την εξάρτησή του από την επιτάχυνσή του.
Για έναν ακίνητο, σε σχέση με αυτό παρατηρητή, δεν υπάρχουν πραγματικά σωματίδια τα οποία να αντιστοιχούν σε αυτό. Ένας παρατηρητής όμως που κινείται με σταθερή επιτάχυνση ως προς αυτό, θα παρατηρήσει πραγματικά σωματίδια μέσα στον παρατηρούμενο κενό χώρο. Αυτό σημαίνει ότι η έννοια του κενού είναι σχετική, και για έναν επιταχυνόμενο παρατηρητή οι κβαντικές διακυμάνσεις του κενού μετασχηματίζονται σε πραγματικές θερμικές διακυμάνσεις. Έτσι τα εικονικά σωματίδια μετατρέπονται σε πραγματικά. Αυτό συμβαίνει επειδή, αν δεν υπάρχει επιτάχυνση, υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ των ακτινοβολιών που ανταλλάσoνται μεταξύ κενού και σωματιδίου. Με την επιτάχυνση η ισορροπία αυτή διαταράσσεται, με άμεσο αποτέλεσμα να υπάρξει απορρόφηση ακτινοβολίας από το κενό.
Έχουμε ήδη αναφέρει ότι το λεγόμενο αληθινό κενό αποτελεί στην ουσία μια κατάσταση ελάχιστης ενέργειας. Πολλές φορές το κενό διεγείρεται και σ’ αυτήν τη διεγερμένη κατάσταση μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Την κατάσταση αυτή ονομάζουμε ψευδοκενό. Το ψευδοκενό έχει την τάση, εντελώς αυθόρμητα, να τείνει να επανέλθει συνεχώς στην κατάσταση του αληθινού κενού σχηματίζοντας μέσα του φυσαλίδες πραγματικού κενού.
Οι φυσαλίδες αυτές, των οποίων γενεσιουργό αίτιο μπορεί να είναι μια απλή κβαντική διακύμανση, διευρύνονται ταχύτατα. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο όλων των πληθωριστικών μοντέλων δημιουργίας του Σύμπαντος. Τα μοντέλα αυτά υποθέτουν ότι το Σύμπαν στα πρώτα του στάδια βρισκόταν σε μια διεγερμένη κατάσταση κενού και πως η ταχύτατη διόγκωσή του οφείλεται σε μια ξαφνική αποδιέγερσή του.
Ειδικότερα, το μοντέλο του Λίντε υποστηρίζει πως το Σύμπαν μας δεν είναι παρά μία φυσαλίδα σε έναν τεράστιο χαοτικό αφρό διαρκώς αναπαραγόμενων Συμπάντων.
Αυτό που θα πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι η συνολική ενέργεια που φέρουν τα εικονικά σωματίδια του κενού θα είχε τη δυνατότητα να ασκήσει μια αντιβαρυτική δύναμη που θα είχε την ικανότητα να ενεργεί ακόμα και κατά την απόλυτη απουσία ύλης και ακτινοβολίας. Η ενέργεια αυτή θα μπορούσε να ταυτιστεί, σε μακροσκοπική κλίμακα, με την έννοια της «κοσμολογικής σταθεράς». Τη σταθερά αυτή την είχε προσθέσει στις εξισώσεις του ο Αϊνστάιν για να αντισταθμίσει τη διαστολή του Σύμπαντος προκειμένου να το κρατήσει στατικό και σταθερό.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής Kip S. Thorne στο βιβλίο του Μαύρες Τρύπες και στρεβλώσεις του χρόνου (Εκδόσεις Κάτοπτρο, Αθήνα 1999):
«Οι διακυμάνσεις κενού αποτελούν για τα ηλεκτρομαγνητικά και τα βαρυτικά κύματα ό,τι οι κλειστοφοβικές κινήσεις εκφυλισμού για τα ηλεκτρόνια.
Θυμηθείτε ότι αν περιορίσουμε ένα ηλεκτρόνιο σε μια μικρή περιοχή του χώρου, τότε, όσο και αν προσπαθήσουμε να το ακινητοποιήσουμε, οι νόμοι της κβαντικής φυσικής θα το αναγκάσουν να κινείται με τυχαίο και απρόβλεπτο τρόπο. Αυτή η εκφυλισμένη κίνηση δημιουργεί την πίεση με την οποία οι λευκοί νάνοι υποβαστάζουν το ίδιο τους το βάρος.
Ομοίως, αν κάποιος προσπαθήσει να απαλείψει όλες τις ηλεκτρομαγνητικές ή τις βαρυτικές ταλαντώσεις από μια περιοχή του χώρου, ουδέποτε θα τα καταφέρει. Σύμφωνα με τους νόμους της κβαντικής μηχανικής, θα παραμένουν πάντοτε κάποιες τυχαίες και απρόβλεπτες ταλαντώσεις, δηλαδή κάποια τυχαία και απρόβλεπτα ηλεκτρομαγνητικά και βαρυτικά κύματα. Τα κύματα αυτά είναι οι διακυμάνσεις κενού (κατά τον Zeldovich) που υποχρεώνουν μια περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα να ακτινοβολεί.
Οι εν λόγω διακυμάνσεις κενού δεν εξαφανίζονται αν αφαιρέσουμε την ενέργειά τους, διότι κατά μέσον όρο δεν περιέχουν καθόλου ενέργεια. Σε κάποια σημεία, κάποιες χρονικές στιγμές έχουν θετική ενέργεια την οποία δανείστηκαν από άλλα σημεία, τα οποία έτσι έχουν αποκτήσει αρνητική ενέργεια.
Οι νόμοι της φυσικής αναγκάζουν τις περιοχές αρνητικής ενέργειας να απορροφήσουν γρήγορα ενέργεια από τις γειτονικές τους περιοχές θετικής ενέργειας, επαναφέροντας το ενεργειακό τους ισοζύγιο στο μηδέν, ή σε θετικό επίπεδο. Αυτή η συνεχής τυχαία διαδικασία δανεισμού και επιστροφής ενέργειας αποτελεί το μηχανισμό που προκαλεί τις διακυμάνσεις του κενού.
Όπως οι κινήσεις εκφυλισμού ενός ηλεκτρονίου γίνονται εντονότερες όταν το ηλεκτρόνιο περιορίζεται σε μικρότερο χώρο, έτσι και οι διακυμάνσεις κενού των ηλεκτρομαγνητικών και των βαρυτικών κυμάτων είναι εντονότερες σε μικρές περιοχές, παρά σε μεγάλες, δηλαδή για μικρά μήκη κύματος παρά για μεγάλα.
Σε αντίθεση με τις ηλεκτρομαγνητικές διακυμάνσεις κενού, οι βαρυτικές διακυμάνσεις δεν έχουν παρατηρηθεί πειραματικά».
Τάο και Κενό
Αυτό το οποίο κεντρίζει το ενδιαφέρον μας είναι ότι με τη σύγχρονη άποψη περί κενού συμφωνεί η κινεζική φιλοσοφική σκέψη η οποία το ταυτίζει με την έννοια του «Τάο».
Έτσι διαβάζουμε στο βιβλίο Τάο Ι Τσι που αποδίδεται στον φιλόσοφο Λάο Τσε:
Άδειο δοχείο είναι το Τάο*
ποτέ με τη χρήση δε στραγγίζει
Απύθμενη πηγή των μύριων πραγμάτων
Άφαντο σαν να μη ζει
όμως, πάντα, παρόν
Άγνωστο πούθε προβάλλει
Μοιάζει προπάτορας του ουρανού
Στου τροχού τον άξονα συγκλίνουν τριάντα αχτίνες
Χρήσιμος όμως γίνεται από την κεντρική τρύπα
Πλάσε κανάτι με πηλό
Χρήσιμο γίνεται από τον άδειο χώρο μέσα του
Χτίσε δώμα, άνοιξε παράθυρα και πόρτες,
κατοικήσιμο το κάνουν τα κενά.
Το όφελος έρχεται, λοιπόν, από τούτο που υπάρχει
Το χρήσιμο είναι εκείνο που λείπει
Το Τάο κυματίζει κυκλικά
απλώνεται τόσο αριστερά όσο και δεξιά
Από αυτό εξαρτώνται τα μύρια πράγματα
Τίποτα δεν κατακρατά
Σιωπηλά εκπληρώνει το σκοπό του
Δίχως απάντηση καμιά
Τρέφει τα μύρια πράγματα
Δίχως να είναι αφέντης τους
Ασκοπο, μικροσκοπικό
Σ’ εκείνο επιστρέφουν τα μύρια πράγματα
κι όμως δεν είναι αφέντης τους
Είναι πολύ μεγάλο
Αρρητο ζει το Τάο αιώνια σε απραξία
κι όμως εκείνο δημιουργεί τα πάντα
το Τάο κινείται επαναστρέφοντας.
Ο τρόπος του Τάο είναι ενδοτικός
Τα μύρια πράγματα γεννιούνται από το είναι
Το είναι γεννιέται από το δεν είναι.
(Το Τάο) δεν φαίνεται, είναι λεπτό, πέρα από σχήμα
Δεν ακούγεται, είναι αραιό, πέρα από ήχο.
Δεν κρατιέται, είναι άπιαστο, γαλήνιο, παντού.
Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής
Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ
πηγή: www.manosdanezis.gr
Όλοι μας έχουμε πράγματα θαμμένα στο παρελθόν μας που θα θέλαμε να ξεχάσουμε - δυσάρεστους χωρισμούς, τραυματικές εμπειρίες, απώλειες ή θανάτους. Δεν έχει σημασία πόσο πολύ προσπαθούμε να τις ξεχάσουμε, αυτές οι αναμνήσεις μπορεί να συνεχίσουν να μας στοιχειώνουν και κάποιες φορές να μας προκαλούν άσχημες επιπλοκές όπως άγχος, φοβίες, ή μετα-τραυματικό στρες
Οι επιστήμονες βρίσκονται τώρα πολύ κοντά στο να είναι σε θέση να το αλλάξουν αυτό, με την ανακάλυψη που έκαναν, ότι οι αναμνήσεις μας δεν είναι τόσο μόνιμες όσο νομίζαμε μέχρι σήμερα.
Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές έχουν πλέον βρει τον τρόπο να διαγράψουν, να αλλάξουν, ή ακόμα και να εμφυτεύσουν αναμνήσεις - και όχι μόνο στα ζώα, αλλά και σε ανθρώπους και να “επανακαλωδιώσουν” το μυαλό μας, ώστε να ξεχάσουμε τα άσχημα κομμάτια μας, όπως αποκάλυψε το ντοκιμαντέρ του δικτύου PBS στην εκπομπή Memory Hackers.
Αν όλα αυτά ακούγονται λίγο σενάρια επιστημονικής φαντασίας, είναι γιατί - ταινίες όπως η Αιώνια Λιακάδα και η Ολική Επαναφορά, από πολύ καιρό διαπραγματεύονται την ιδέα της αλλοίωσης της μνήμης μας. Όμως, στην πραγματικότητα, χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας της νευρολογικής σάρωσης του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, είμαστε τώρα πιο κοντά από ό, τι μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε, στο να γίνουν όλες αυτές οι τεχνολογίες πραγματικότητα.
Πώς γίνεται, λοιπόν, η διαγραφή μιας ανάμνησης; Για να το καταλάβετε, θα πρέπει αρχικά να κατανοήσετε το πώς σχηματίζονται και διατηρούνται ζωντανές οι μνήμες στο μυαλό μας.
Στο παρελθόν, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι μνήμες αποθηκεύονται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου, το οποίο αποτελούσε κάτι σαν μια νευρολογική αρχειοθήκη, αλλά πιο πρόσφατα διαπίστωσαν ότι η κάθε μοναδική μας μνήμη, είναι “κλειδωμένη” και συνδεδεμένη με όλες τις συνδέσεις του εγκεφάλου μας.
Για να το εξηγήσουμε πιο απλά, μια μνήμη σχηματίζεται όταν οι πρωτεΐνες διεγείρουν τα εγκεφαλικά μας κύτταρα να αναπτυχθούν και να σχηματίσουν νέες συνδέσεις - κάτι που κυριολεκτικά σημαίνει ότι η κάθε μοναδική ανάμνηση δημιουργεί ένα δικό της κλειδωμένο κλειστό κύκλωμα στον εγκέφαλο μας.
Μόλις συμβεί αυτό, η ανάμνηση αποθηκεύεται στο μυαλό μας, και για τους περισσότερους από εμάς, αυτή θα παραμείνει εκεί, για όσο διάστημα σκεφτόμαστε ξανά την ίδια ανάμνηση και την επανεξετάζουμε.
Μέχρι στιγμής, είναι έτσι απλό. Αλλά αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν είναι ότι οι μακροχρόνιες αναμνήσεις δεν είναι σταθερές. Στην πραγματικότητα, κάθε φορά που επανεξετάζουμε μια ανάμνησή μας, η μνήμη γίνεται εύπλαστη και πάλι, και να επανέρχεται ισχυρότερη και πιο έντονη από ό, τι πριν.
Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως επανενσωμάτωση (reconsolidation) και εξηγεί γιατί οι αναμνήσεις μας μπορεί μερικές φορές να αλλάξουν ελαφρώς με την πάροδο του χρόνου - για παράδειγμα, αν πέσατε από το ποδήλατό σας, κάθε φορά που το θυμάστε και αναστατώνεστε γι 'αυτό, επανατονώνετε τις συνδέσεις μεταξύ της συγκεκριμένης ανάμνησης και των συναισθημάτων που σας είχε προκαλέσει, όπως είναι ο φόβος και η θλίψη. Τελικά απλώς και μόνο η σκέψη του ποδηλάτου, θα μπορούσε να είναι αρκετή για να σας τρομοκρατήσει. Οι περισσότεροι από εμάς, έχουν έστω και μια μοναδική εμπειρία μίας τέτοιας τραυματικής μνήμης, που γίνεται αστεία όσο περνούν τα χρόνια.
Η διαδικασία της επανενσωμάτωσης είναι τόσο σημαντική, ακριβώς γιατί είναι το σημείο στο οποίο οι επιστήμονες μπορούν να παρέμβουν για να «ξαναχαράξουν» τις αναμνήσεις μας.
"Η έρευνα δείχνει ότι οι αναμνήσεις μπορούν να αλλοιωθούν, διότι συμπεριφέρονται σαν ένα γυαλί που είναι εύπλαστο και ρευστό, πριν στερεοποιηθεί," εξηγεί στην The Telegraph, ο ερευνητής Richard Gray”. Όταν η επανερχόμαστε, όμως, στην ίδια ανάμνηση λιώνει και πάλι και σ’αυτό το στάδιο μπορούμε να παρέμβουμε και να την αλλάξουμε”.
Πολυάριθμες μελέτες έχουν πλέον δείξει ότι μπλοκάροντας μια χημική ουσία που ονομάζεται νορεπινεφρίνη - η οποία εμπλέκεται στην αντίδραση “μάχης - φυγής” και είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση συμπτώματα, όπως είναι οι ιδρωμένες παλάμες και οι αυξημένοι καρδιακοί παλμοί - οι ερευνητές λένε ότι μπορούν να «αμβλύνουν» τις τραυματικές μνήμες, και να σταματήσουν αυτές που σχετίζονται με τα αρνητικά συναισθήματα.
Για παράδειγμα, στο τέλος του περασμένου έτους, ερευνητές από την Ολλανδία απέδειξαν ότι θα μπορούν να καταπολεμήσουν την αραχνοφοβία, με τη χρήση ενός φαρμάκου που ονομάζεται προπρανολόλη και το οποίο εμποδίζει την νορεπινεφρίνη.
Για να το αποδείξουν, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως δείγμα τρεις ομάδες αραχνοφοβικών. Στις δύο από αυτές τις ομάδες έδειξαν μια ταραντούλα μέσα σ’ ένα γυάλινο βάζο, με σκοπό να προκαλέσουν τον φόβο τους για τις αράχνες και στη συνέχεια τους χορήγησαν σε κάποιους προπρανολόλη, ενώ σε άλλους ένα εικονικό φάρμακο. Στην τρίτη ομάδα τους χορήγησαν απλά το φάρμακο, χωρίς να τους εκθέσουν στον φόβο της αράχνης, έτσι ώστε να συγκρίνουν εάν το φάρμακο μπορεί πράγματι να μειώσει τον φόβο τους.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, όλες οι ομάδες εκτέθηκαν στην ίδια διαδικασία με την αράχνη κι οι επιστήμονες καταμέτρησαν τα επίπεδα του φόβου τους. Τα αποτελέσματα ήταν απίστευτα - ενώ η ομάδα που έπαιρνε το εικονικό φάρμακο, αλλά και αυτή που έπαιρνε προπρανολόλη χωρίς, ομως, να εκτίθεται στην αράχνη δεν έδειξαν καμία αλλαγή στα επίπεδα του φόβου τους, οι αραχνοφονικοί στους οποίους έδειξαν την αράχνη και έλαβαν και το φάρμακο, όχι μόνο φοβόντουσαν λιγότερο, αλλά ήταν και σε θέση ακόμη και να την αγγίξουν τις επόμενες μέρες. Εντός τριών μηνών, πολλοί από αυτούς αισθάνθηκαν άνετα κρατώντας στο χέρι τους την αράχνη, και ο φόβος τους δεν επανήλθε, ακόμη και μετά από ένα χρόνο. Ήταν σαν ο φόβος τους είχαν εντελώς εξαφανιστεί.
Το ίδιο φάρμακο δοκιμάστηκε επίσης πάλι το 2007, σε ασθενείς με μετατραυματικό στρες. Οι συμμετέχοντες έλαβαν είτε προπρανολόλη, είτε ένα εικονικό φάρμακο κάθε μέρα για 10 ημέρες, ενώ στη συνέχεια κλήθηκαν να περιγράψουν και πάλι τις αναμνήσεις τους από το τραυματικό γεγονός, που τους βασάνιζε.
Εκείνοι που είχαν πάρει το φάρμακο δεν είχαν ξεχάσει την εμπειρία, αλλά μια εβδομάδα αργότερα ήταν σε θέση να το διηγηθούν με πολύ λιγότερο άγχος από αυτό που είχαν αρχικά. Στα ποντίκια, μια παρόμοια τεχνική είχε χρησιμοποιηθεί για να τα κάνει να «ξεχνούν» ότι ένας συγκεκριμένος ήχος συνδεόταν με ένα ηλεκτροσόκ, ενώ άφηνε άθικτες τις υπόλοιπες μνήμες τους.
Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές δεν έχουν προσπαθήσει να διαγράψουν συνολικά και οριστικά μια μνήμη από τον άνθρωπο (απ’ ότι ξέρουμε, τουλάχιστον), για καθαρά ηθικούς λόγους, όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο σωστός συνδυασμός των φαρμάκων θα μπορούσε να επιτύχει ακόμη και αυτό.
Ίσως ακόμα πιο ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα έρευνας σχετικά με το εάν είναι εύκολο ή όχι για τους επιστήμονες να εμφυτεύσουν ψευδείς αναμνήσεις σε ανθρώπους. Με το χειρισμό της ίδιας διαδικασίας της επανενσωμάτωσης η ψυχολόγος Julia Shaw έχει αποδείξει ότι είναι δυνατό να κάνει τους ανθρώπους να θυμούνται ένα έγκλημα που δεν έχουν διαπράξει - και να δίνουν ακόμη και ζωντανές λεπτομέρειες για το φανταστικό συμβάν.
Μπορείτε να δείτε τη δουλειά της στο παρακάτω βίντεο, που είναι αρκετά τρομακτικό:
Με αυτό το είδος της αλλοίωσης της μνήμης που είναι ήδη δυνατή, αλλά και την περαιτέρω έρευνα που εξελίσσεται και θα προχωρήσει κι άλλο, προκύπτει ένα πραγματικό ερώτημα: τι θα κάνουμε με αυτή τη συγκεκριμένη γνώση;
Ως δημιουργός του Memory Hackers, o Michael Bicks, λέει ότι τελικά, ο σκοπός δεν είναι να διαγράψει κανείς τις οδυνηρές μνήμες των ανθρώπων εντελώς, σαν να προσπαθεί κάποιος να μετατρέψει το ανθρώπινο μυαλό στην Αιώνια Λιακάδα ενός Πεντακάθαρου Μυαλού, αλλά απλά να βοηθήσει ώστε το τραύμα και η επώδυνη μνήμη να είναι λιγότερο ανατρεπτική για τη ζωή ενός ανθρώπου. Γιατί δεν είναι τόσο πολύ οι αναμνήσεις, αλλά οι διασυνδέσεις που έχουμε στο μυαλό μας και μας προκαλούν πόνο.
Το πιο σημαντικό, υποστηρίζουν οι επιστήμονες είναι ότι θα μπορούσαν σύντομα να είναι σε θέση να βοηθήσουν στη θεραπεία ατόμων με άγχος, φοβίες και μετατραυματική διαταραχή (PTSD).
«Ξαναγράφοντας τις αναμνήσεις μας, μπορούμε να φρεσκάρουμε το μυαλό μας" δήλωσε ο Bicks. “Αλλά ο σκοπός της λήθης δεν πρέπει να είναι να μπορούμε να καθαρίσουμε τον “σκληρό μας δίσκο” ... Η ικανότητα να ξεχάσουμε τα δυσάρεστα πράγματα που μας συμβαίνουν, μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε μια ιστορία για τους εαυτούς μας, που να μπορούμε να ζήσουμε μ’αυτήν”.
Πηγή:yolife.gr
Μήπως η συνείδηση δημιουργεί τον υλικό κόσμο; Πριν απαντήσουμε αυτή την ερώτηση, είναι σημαντικό να εξετάσουμε από τι αποτελείται ο υλικός κόσμος. Η ‘πραγματικότητα’ δεν αποτελείται από μικροσκοπικά κομμάτια ύλης. Τα μόρια της ύλης αποτελούνται από υποατομικά σωματίδια όπως τα πρωτόνια και τα ηλεκτρόνια τα οποία καταλαμβάνουν μόνο το 0,000000000001% της ‘πραγματικότητας’. Με άλλα λόγια το 99,99999999999% του ατόμου αποτελείται από κενό χώρο. Το μέρος που δεν είναι κενό αποτελείται από κουάρκς τα οποία είναι μέρος ενός πεδίου υπερχορδών που αποτελείται από δονούμενες χορδές οι οποίες δημιουργούν τα στοιχειώδη σωματίδια ανάλογα με την συχνότητα της δόνησής τους.
Αλληλεπιδρούμε σε έναν κόσμο φυσικών αντικειμένων αλλά αυτό συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλός μας μεταφράζει αισθητηριακά δεδομένα με συγκεκριμένο τρόπο. Στην μικρότερη και πιο στοιχειώδης υλική κλίμακα η ιδέα της ‘φυσικής πραγματικότητας’ είναι ανύπαρκτη. Ο πατέρας της κβαντικής μηχανικής Neils Bohr έχει πει: «Αυτό που ονομάζουμε ‘πραγματικότητα’ δεν αποτελείται από πράγματα που μπορούμε να θεωρήσουμε πραγματικά. Αν η κβαντική φυσική δεν σας έχει σοκάρει μάλλον δεν την έχετε καταλάβει.» Όταν ακουμπάς τα χέρια σου μεταξύ τους αυτό που συμβαίνει είναι κενός χώρος να ακουμπάει κενό χώρο. Τα συστατικά της ύλης δεν έχουν υλική δομή.
Αυτό, είναι σημαντικό να το κατανοήσουμε γιατί αν σκεφτούμε τον υλικό κόσμο σαν ένα κόσμο που αποτελείται από μικρά σωματίδια σαν μπίλιες ή βόλους τότε η ιδέα της συνείδησης να δημιουργεί την πραγματικότητα δεν βγάζει κανένα νόημα. Όταν κατανοήσουμε ότι η πραγματικότητα είναι ένα κοσμικό κατασκεύασμα ενέργειας και κενού χώρου τότε γίνεται ξεκάθαρο ότι οι σκέψεις μας και τα σήματα που καταγράφονται στον εγκέφαλο έχουν και αυτά τις ίδιες ιδιότητες στην πιο στοιχειώδη τους μορφή. Οι σκέψεις μας είναι και αυτές μια δραστηριότητα του σύμπαντος και όλες οι δραστηριότητες συμβαίνουν μέσα στον κβαντικό χώρο πριν εκδηλωθούν στην πραγματικότητα.
Η συνείδηση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει να λύσει η επιστήμη. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να εξηγήσει πώς κάτι υλικό όπως μια χημική ή φυσική διαδικασία μπορεί να δημιουργήσει κάτι άυλο όπως την εμπειρία. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να υπάρχει υποκειμενική εμπειρία ή συνείδηση. Η φύση θα λειτουργούσε το ίδιο καλά χωρίς την υποκειμενικότητα και όταν προσπαθούμε να ερευνήσουμε επιστημονικά την απαρχή και την φύση της συνείδησης συναντάμε νύξεις ότι μάλλον η συνείδηση και η πραγματικότητα δεν είναι τόσο διαφορετικά πράγματα όσο η φυσική επιστήμη μας έχει κάνει να πιστεύουμε.
Παρακάτω δείτε κάποιες αρχές της κβαντικής μηχανικής που απαριθμούνται στο βιβλίο “The Self-Aware Universe” του καθηγητή θεωρητικής φυσικής, Dr. Amit Gozwami:
1) Κυματοσυνάρτηση
Ένα κβαντικό αντικείμενο (πχ. ηλεκτρόνιο) μπορεί να βρίσκεται σε περισσότερα από ένα μέρη την ίδια στιγμή. Μπορεί να παρατηρηθεί σαν κύμα που απλώνεται στον χώρο και μπορεί να βρεθεί ταυτόχρονα σε διαφορετικά σημεία του κύματος.
2) Ασυνέχεια
Ένα κβαντικό αντικείμενο μπορεί να σταματήσει να υπάρχει σε ένα σημείο και την ίδια στιγμή να εμφανιστεί κάπου αλλού χωρίς ποτέ να έχει διανύσει τον ενδιάμεσο χώρο. Αυτό είναι το κβαντικό άλμα. Τηλεμεταφορά.
3) Δράση από απόσταση
Η εκδήλωση ενός κβαντικού αντικειμένου που οφείλεται στην παρατήρησή μας επηρεάζει ταυτόχρονα το συσχετιζόμενο δίδυμο αντικείμενο, όσο μακριά κι αν βρίσκεται. Αν εκτοξεύσεις ένα ηλεκτρόνιο κι ένα πρωτόνιο ενός ατόμου, ό,τι πάθει το ηλεκτρόνιο, το ακριβώς ίδιο ή το ακριβώς αντίθετο τα πάθει το πρωτόνιο. Αυτή είναι η κβαντική δράση από απόσταση. Ο Einstein την ονόμασε ανατριχιαστική δράση.
4) Η επίδραση του παρατηρητή
Ένα κβαντικό αντικείμενο δεν μπορεί να θεωρηθεί εκδηλωμένο στην πραγματικότητα του χωροχρόνου μέχρι να μπορεί να παρατηρηθεί ως σωματίδιο. Ένα κβαντικό αντικείμενο υπάρχει συνέχεια σαν κύμα μέχρι να παρατηρηθεί άμεσα. Η συνείδηση μπορεί να κάνει την κυματοσυνάρτηση του σωματιδίου να καταρρεύσει. (the observer effect)
Αυτό το τελευταίο σημείο είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί συνεπάγεται ότι χωρίς έναν παρατηρητή, δεν προκαλείται καμία κατάρρευση και παραμένει φυσικά μη- εκδηλωμένο, σε μια κατάσταση καθαρής πιθανότητας. Η παρατήρηση όχι μόνο διαταράσσει αυτό που πρόκειται να μετρηθεί αλλά παράγει το αποτέλεσμα. Αυτό έχει εξακριβωθεί στο πείραμα που είναι γνωστό ως το ‘πείραμα της διπλής σχισμής’. Σε αυτό το πείραμα η παρουσία ενός συνειδητού παρατηρητή άλλαζε την συμπεριφορά ενός ηλεκτρονίου από κυματική κατάσταση σε σωματιδιακή κατάσταση. Αυτό είναι γνωστό ως η ‘επίδραση του παρατηρητή’ και ταρακουνάει συθέμελα ό,τι υποθέσαμε μέχρι στιγμής ότι είναι αλήθεια για τον φυσικό κόσμο.
Δείτε παρακάτω μια πολύ απλή εξήγηση του πειράματος αυτού.
Τα αποτελέσματα αυτού του πειράματος δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature και αυτή είναι μια περίληψη των ευρημάτων: «Στο πείραμα αυτό, κατά το οποίο τα σωματίδια αναγκάζονται να περάσουν μέσα από μια διάταξη με δύο λεπτές παράλληλες σχισμές που είναι πολύ κοντά η μία στην άλλη, παίζει σημαντικό ρόλο η παρατήρηση. Στην προσπάθειά του παρατηρητή να δει από ποιά σχισμή περνά το κάθε σωματίδιο, αλλοιώνεται η συμπεριφορά που αυτά εμφανίζουν σε σχέση με όταν δεν τα παρατηρεί. Η προσπάθεια παρατήρησης τα κάνει να εκδηλώνουν ιδιότητες ύλης ενώ όταν δεν τα παρατηρεί εμφανίζουν κυματικές ιδιότητες. Αυτό σημαίνει ότι ο παρατηρητής επηρέασε την συμπεριφορά του σωματιδίου της ύλης.
Το πείραμα της διπλής σχισμής επαναλαμβάνεται
Ο επιστήμονας Dr. Dean Radin ανέφερε στην εργασία του αναπαραγωγής του ίδιου πειράματος: « Υποχρεώνουμε το ηλεκτρόνιο να καταλάβει μια συγκεκριμένη θέση. Εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε το αποτέλεσμα της μέτρησης.»
(Το πείραμα έχει διχάσει την επιστημονική κοινότητα για το τι ακριβώς συμβαίνει όταν το σωματίδιο διέρχεται από τη διάταξη των δύο σχισμών και οι εξηγήσεις που έχει επιχειρηθεί να δοθούν ξεπερνούν, όλες, τα όρια της μέσης ανθρώπινης λογικής. Για τον λόγο αυτό η «ορθόδοξη» άποψη της κβαντικής μηχανικής έχει τη θέση πως δεν υπάρχει ερμηνεία και δεν οφείλει κανείς να εξηγήσει τι ακριβώς συμβαίνει στο επίμαχο μέρος της πειραματικής διάταξης και πως πρέπει να δεχόμαστε πως απλώς συμβαίνει σύμφωνα με τον μαθηματικό φορμαλισμό που περιγράφει με επιτυχία το σύστημα.
Το 2002, η έκδοση του πειράματος των δύο σχισμών του Jönsson, με ηλεκτρόνια, ψηφίστηκε ως το πιο όμορφο πείραμα Φυσικής όλων των εποχών από τους αναγνώστες του Physics World)
Αυτό έχει οδηγήσει πολλούς επιστήμονες να αρχίσουν να πιστεύουν ότι χωρίς συνείδηση, το σύμπαν θα υπήρχε πάντα και παντού σε μια θάλασσα κβαντικής πιθανότητας. Με άλλα λόγια, ο φυσικός κόσμος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την υποκειμενικότητα. Χωρίς συνείδηση, δεν υπάρχει ύλη. Η συνείδηση δημιουργεί τον υλικό κόσμο.
Αυτά τα ευρήματα μας προμηθεύουν με νέες ιδέες για το πώς μπορούμε να κατανοήσουμε την διασυνδεσιμότητά μας με τον εξωτερικό κόσμο. Λέμε συχνά ότι «Εμείς δημιουργούμε την πραγματικότητά μας» και αναφερόμαστε στο γεγονός ότι οι σκέψεις μας δημιουργούν την αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο, αλλά τώρα μπορούμε να έχουμε μια πιο χειροπιαστή και εμπεριστατωμένη κατανόηση αυτής της φράσης. Κυριολεκτικά δημιουργούμε το υλικό σύμπαν με την υποκειμενικότητά μας.
«Θεωρώ την συνείδηση θεμελιώδη. Θεωρώ την ύλη παράγοντα της συνείδησης. Δεν μπορούμε να πάμε πέρα από την συνείδηση. Για οτιδήποτε μιλάμε, οτιδήποτε αντιλαμβανόμαστε ως αληθινό προϋποθέτει να υπάρχει συνείδηση» Max Planck.
Κβαντική Φυσική και Συνείδηση
Πηγή: spiritscience.gr
Μετάφραση Αγγελίνα Αγγελακοπούλου για την Επιστήμη του Πνεύματος
S. Cernez / Le Yoga de l’occident / Κονιδάρη
Το γενετικό υλικό μας διαθέτει θαυμαστές δυνατότητες αποθήκευσης πληροφοριών. Μπορεί αυτές οι «μνήμες» να μεταδίδονται στους απογόνους μας προσφέροντας την αθανασία;
Με το DNA σε ρόλο μαγνητοταινίας το κάθε κύτταρό μας χωράει 750 ΜΒ πληροφοριών
Στις 10 Ιουλίου 2015 έκανε πρεμιέρα στις ΗΠΑ η ταινία «Self/less», με θέμα της την επιδίωξη της αθανασίας μέσω «μεταβίβασης μνήμης». Προτού συνέλθουν από το σοκ όσοι την είδαν, οι «Τimes» της Νέας Υόρκης ανέλυσαν σε κύριο άρθρο τους την περίπτωση της 23χρονης καρκινοπαθούς Κιμ Σουόζι, η οποία επέλεξε και επέτυχε την κατάψυξη του εγκεφάλου της με την ελπίδα μιας μελλοντικής αναβίωσής της.
Είναι άραγε δυνατόν να μετατρέψουμε τέτοια σενάρια επιστημονικής φαντασίας σε απτή πραγματικότητα; Ενδέχεται να αγγίξουμε την αθανασία μέσω μεταβίβασης της μνήμης και της προσωπικότητάς μας σε απογόνους μας; Παρακάμπτοντας - για την ώρα - τα μεγάλα ηθικά και φιλοσοφικά διλήμματα μιας τέτοιας δυνατότητας, ανιχνεύουμε στις επόμενες σελίδες το εφικτό του πράγματος εξετάζοντας τις πιο πρόσφατες σχετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις.
Παρά τις χρωματιστές ή γκρίζες αποχρώσεις μας, εμείς οι άνθρωποι έχουμε όλοι κάτι κοινό: πασχίζουμε να εντυπωθούμε στη μνήμη όσων μας γνωρίσουν εν ζωή και να αφήσουμε πίσω μας ένα ίχνος post mortem αξιομνημόνευτο. Είναι η κοινή μας λαχτάρα του «διάττοντος αστέρα» σε αυτόν τον κόσμο και η μόνη μας απτή προσέγγιση στην αθανασία - η μη απτή επαφίεται στις θρησκευτικές δοξασίες του καθενός.
Η πικρή αυτή αλήθεια είναι βέβαια γνωστή σε όλους ανέκαθεν και διατυπώθηκε πολύ περιεκτικά από φιλοσόφους όπως ο Κικέρων (106-43 π.Χ.): «Η ζωή μας είναι εκ φύσεως σύντομη αλλά η μνήμη μιας άξια βιωμένης ζωής είναι παντοτινή». Ετσι οι μεν προνομιούχοι της Ιστορίας πάσχισαν και πασχίζουν για το μεταθανάτιο λήμμα τους στις εγκυκλοπαίδειες, οι δε κοινοί θνητοί ξοδεύουν τη ζωή τους στο κυνήγι των εντυπώσεων. Και, εξυπηρετώντας όλους, η επιστήμη προστρέχει με το να ερευνά και να ανακαλύπτει συνεχώς νέους τρόπους βελτίωσης της εμφάνισής μας ή παράτασης της λειτουργίας του σώματός μας με κάθε λογής φάρμακα και «ανταλλακτικά οργάνων».
Αν αφαιρέσουμε λοιπόν από τον λογαριασμό τις ποιοτικές διαφορές του βίου του καθενός μας, η κοινή λειτουργική συμπεριφορά όλων προς το σαρκίον μας δεν διαφέρει από εκείνη προς το αυτοκίνητό μας: το «γκαζώνουμε» όσο είναι νέο και το συντηρούμε πηγαίνοντάς το όλο και συχνότερα στο «συνεργείο» όταν παλιώσει. Και μόνο όταν φθάσει η ώρα της απόσυρσης, θυμόμαστε τα λόγια του Εκκλησιαστή: «Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης».
Είναι άραγε πεπρωμένο μας αυτό το αενάως χαμένο παιχνίδι ή υπάρχει κάποια «συνταγή αθανασίας» που μας είχε διαφύγει; Κάποια πρόσφατα ευρήματα της επιστήμης μιλούν για έναν τέτοιον δρόμο, μόνο που δεν είναι ο δρόμος που οι πολλοί θα φαντάζονταν.
Το φυλαχτό τού είναι μας
Αυτό που οι αρχαίοι θεωρούσαν φορέα της ύπαρξής μας στην όποια αθανασία ήταν η ψυχή. Η σύγχρονη όμως ιατρική έχει αποσαφηνίσει σε όλους ότι αυτό που πραγματικά ξεχωρίζει το ένα άτομο από το άλλο είναι η νοητική του συγκρότηση, οι σκέψεις που καθοδηγούν τις πράξεις του και οι μνήμες που καταγράφουν τις εμπειρίες του. Και όλα αυτά κατοικοεδρεύουν στον εγκέφαλο. Οπως λοιπόν το «μαύρο κουτί» ενός αεροπλάνου μπορεί να μας δείξει την όλη πορεία πτήσης του, έτσι και η μνήμη ενός ανθρώπου μπορεί να αποτελέσει το πραγματικά «άξιο να διαιωνιστεί» κομμάτι του.
Την απλή αυτή αλήθεια είχε διατυπώσει ο ψαγμένος ρώσος συγγραφέας Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ (1899-1977) με τα λόγια: «Χάνεις την αθανασία σου όταν χάνεις τη μνήμη σου». Αλλά την αντιλαμβάνονται από πρώτο χέρι και οι συγγενείς των ανθρώπων που πέφτουν θύματα της νόσου του Αλτσχάιμερ: με τον εγκέφαλο διάτρητο σαν σφουγγάρι, οι μνήμες χάνονται και τα αγαπημένα πρόσωπα γίνονται άγνωστα. Πολύ σύντομα όλοι οι συγγενείς νιώθουν ότι ο ασθενής «έχει φύγει» και ότι τίποτε στο σώμα εκείνο που συντηρούν με αγάπη και φάρμακα δεν εκπροσωπεί τον άνθρωπο που γνώριζαν.
Φιλοσοφικά το να διαφυλάξεις τη μνήμη ενός ανθρώπου με σκοπό μια μελλοντική αναβίωση της προσωπικότητάς του είναι ένα θέμα που σηκώνει πολλή συζήτηση - όπως άλλωστε και το όλο ζήτημα της αθανασίας. Λειτουργικά, όμως, το θέμα έχει μια τεράστια γοητεία: αν οι μνήμες μας - άρα και οι γνώσεις και οι εμπειρίες μας - διοχετεύονταν στη μνήμη των απογόνων μας, όχι μόνο το «εγώ μας» θα γευόταν την αθανασία αλλά και οι απόγονοί μας θα εκκινούσαν τον δικό τους βίο από ένα εφαλτήριο με απίστευτα εμπλουτισμένο απόθεμα δεξιοτήτων. Τεχνικά ιδωμένο, μοιάζει με την επιφοίτηση που δέχεται το νέο μας κινητό τηλέφωνο όταν του μεταβιβάζουμε τις «επαφές» και το προγράμματα που είχαμε στην παλιά μας συσκευή.
Ενα ερώτημα που σίγουρα θα απαιτούσε απάντηση σε ένα τέτοιο υποθετικό σενάριο είναι το αν ο εγκέφαλος του νέου ανθρώπου θα «άντεχε την υπερφόρτωση μνήμης» με τη/τις μνήμες των προγόνων του. Το άμεσο όμως ερώτημα είναι προς το παρόν το αν «γίνεται να σώσεις τη μνήμη ενός ανθρώπου».
Η μαγνητοταινία του DNA
Στις 17 Αυγούστου 2015 οι πολυπληθείς σύνεδροι του 250ού Συνεδρίου της Αμερικανικής Ενωσης Χημικών (ACS) άκουσαν τους ερευνητές του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης (ETH) να τους διαβεβαιώνουν πως το μόνο υλικό που μπορεί να διατηρήσει αναλλοίωτη την πληροφορία που καταγράφεται σε αυτό είναι το... DNA, η γνωστή «αλυσίδα της ζωής».
Οπως εξήγησε ο δρ Ρόμπερτ Γκρας, «λίγο μετά την ανακάλυψη της διπλής έλικας ως αρχιτεκτονικής του DNA, καταλάβαμε ότι η γλώσσα κωδικοποίησης της φύσης είναι πολύ παρόμοια με τη δυαδική γλώσσα που χρησιμοποιούμε στους υπολογιστές. Οπως σε έναν σκληρό δίσκο Η/Υ χρησιμοποιούμε 0 και 1 για την αναπαράσταση των δεδομένων, στο DNA έχουμε τέσσερα νουκλεοτίδια: τα A, C, T και G. Αλλά το DNA έχει δύο σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους σκληρούς δίσκους: το μέγεθος και την αντοχή. Ενας σκληρός δίσκος με βιβλία μπορεί να χωρέσει ως και πέντε terabytes πληροφοριών, που θα τα διατηρήσει ως το πολύ 50 χρόνια. Αντίθετα, κάποια γραμμάρια DNA θα μπορούσαν να αποθηκεύσουν περισσότερα από 300.000 terabytes και, όπως αποδεικνύουν τα αρχαιολογικά ευρήματα παλαιοντολογικού DNA, να τα διατηρήσουν για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια».
Μέχρι στιγμής η ομάδα του Γκρας έχει καταγράψει σε DNA 83 kilobytes πληροφοριών που περιλαμβάνουν τον Κώδικα του Αρχιμήδη (που βρέθηκε στο παλίμψηστο του 10ου αιώνα) και το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Σύνταγμα του 1291. Για να διαπιστώσουν την αντοχή της καταγραφής έκλεισαν το DNA σε σφαιρίδια σιλικόνης και τα θέρμαναν στους 71 βαθμούς Κελσίου για μία εβδομάδα, πράγμα που ισοδυναμεί με το να έχουν εκτεθεί στους 50 βαθμούς Κελσίου επί 2.000 χρόνια. Οταν άνοιξαν τα σφαιρίδια και αποκωδικοποίησαν το DNA, τα κείμενα βρέθηκαν χωρίς σφάλματα.
Με την αξιοπιστία εγγραφής, τη διατηρησιμότητα και την ανακτησιμότητα δεδομένες, οι ερευνητές του ETH έχουν τώρα να αντιμετωπίσουν την εξής επόμενη πρόκληση: «Οταν σκέφτεστε εγγραφή στο DNA, πρέπει να σκέφτεστε μια σταγόνα υγρού που περιέχει πλέοντα μόρια, κωδικοποιημένα με πληροφορίες» είπε ο Γκρας. «Αυτή τη στιγμή μπορούμε να διαβάσουμε τα πάντα που βρίσκονται στη σταγόνα αλλά δεν μπορούμε να πάμε σε συγκεκριμένο σημείο της σταγόνας και να διαβάσουμε μόνο ένα αρχείο». Οπότε ο ίδιος και οι συνεργάτες του αναπτύσσουν επί του παρόντος τρόπους για να βάλουν «ετικέτες» μέσα στην αλυσίδα του DNA ώστε να καταλογογραφεί η πληροφορία και να καταστεί δυνατή η επί μέρους ανάκτησή της.
Πάντως, ας μη βιαστούν μερικοί να θεωρήσουν ότι η καταγραφή της δικής τους μνήμης θα είναι πολύ σύντομα εφικτή: ξέχωρα από το ζήτημα απορρόφησής της από τον δικό τους εγκέφαλο - που δεν έχει λυθεί -, η εγγραφή στο DNA μερικών megabytes δεδομένων κοστίζει κάποιες χιλιάδες ευρώ, καταπώς είπε ο δρ Γκρας.
Η εικασία της γενετικής μνήμης
Εφόσον λοιπόν το τέλειο υλικό απομνημόνευσης πληροφοριών είναι η ίδια η «αλυσίδα της ζωής», το DNA, αναρωτιέται κανείς αν υπάρχει από τη φύση η εγγενής δυνατότητα καταγραφής μνήμης στο γενετήσιο υλικό που διαθέτουν οι δύο γονείς για τη δημιουργία νέας ζωής. Διαθέτουμε, δηλαδή, ένα «βιολογικό μαγνητόφωνο» που δεν έχουμε αποκτήσει ακόμη τον έλεγχο λειτουργίας του;
Κοντά σε ένα τέτοιο συμπέρασμα έφθασαν πρόπερσι οι ερευνητές Μπράιαν Ντίας και Κέρι Ρέσλερ του Πανεπιστημίου Εμορι των ΗΠΑ, όταν τα πειράματά τους σε ποντίκια έδειξαν πως ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να επηρεάσει το DNA στο σπέρμα και να αλλάξει τον εγκέφαλο και τη συμπεριφορά των επόμενων γενεών.
Η μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Neuroscience, έδειξε ότι τα ποντίκια που είχαν εκπαιδευθεί ώστε να αποφεύγουν μια συγκεκριμένη οσμή (του άνθους της κερασιάς) είχαν περάσει την αποστροφή τους και στα εγγόνια τους. Οταν οι ερευνητές αναζήτησαν τι είχε συμβεί στο εσωτερικό του σπέρματος, βρήκαν ότι το τμήμα του DNA που ευθύνεται για την ευαισθησία στο άρωμα της κερασιάς είχε γίνει πιο ενεργό απ' ό,τι πριν. Οι απόγονοι των ποντικιών - και των απογόνων τους - είχαν γίνει πλέον εξαιρετικά ευαίσθητοι στο άνθος της κερασιάς και θα απέφευγαν στο εξής τη μυρωδιά της, παρ' όλο που δεν την είχαν βιώσει ποτέ πριν. Επίσης οι ερευνητές βρήκαν αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου των ποντικιών. Η έκθεσή τους κατέληγε με τη σημείωση: «Οι εμπειρίες ενός γονέα, ακόμη και πριν από τη σύλληψη, σαφώς επηρεάζουν τόσο τη δομή όσο και τη λειτουργία του νευρικού συστήματος των επόμενων γενεών».
Εχουμε λοιπόν ισχυρές ενδείξεις για την «κληροδότηση μνήμης», αλλά μέσω ποιου μηχανισμού γίνεται η εγγραφή της;
Στις 18 Iουνίου 2015 σε μια μελέτη που έγινε από το ΜΙΤ για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Cell» προέκυψε το εξής εκπληκτικό: οι μνήμες καταγράφονται στα εγκεφαλικά κύτταρα του ιππόκαμπου με «στιγμιαίο σπάσιμο και ξαναμπάλωμα» των διπλών ελίκων του DNA τους! Αυτός ο «αυτοτραυματισμός» είναι αναγκαίος για να επιτραπεί η έκφραση των γονιδίων «έγκαιρης ανταπόκρισης», που ρυθμίζουν διεργασίες ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία μακροχρόνιων αναμνήσεων. Οι ερευνητές βρήκαν ότι οι συγκεκριμένες αλλοιώσεις επιδιορθώνονται άμεσα από τα ίδια τα κύτταρα όταν ο οργανισμός είναι νέος και υγιής, αλλά η ικανότητα αυτή μειώνεται ενόσω επέρχεται το γήρας, πράγμα που οδηγεί σε μια «συσσώρευση ζημιών» που μπορεί και να επιφέρει εκφυλισμό των κυττάρων του εγκεφάλου μας.
Η χαρτογράφηση της μνήμης
Ας ρίξουμε λοιπόν άλλη μια ματιά στα «χαρτιά που έχουμε στα χέρια μας». Εχουμε το τέλειο υλικό απομνημόνευσης (το DNA), έχουμε τον μηχανισμό εγγραφής μνήμης και τη δυνατότητα μεταβίβασής της (γενετική μνήμη). Αλλά τι ακριβώς θα μεταβιβάσουμε; Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε μια εγκεφαλική Google - μια «μηχανή αναζήτησης αναμνήσεων» για τον εγκέφαλο του ανθρώπου.
Στις 10 Αυγούστου 2015 ερευνητές του ελβετικού Πανεπιστημίου της Βασιλείας, υπό τους καθηγητές Ντομινίκ ντε Κερβέν και Ανδρέα Παπασωτηρόπουλο, δημοσίευσαν στο περιοδικό «PNAS» την πρώτη χαρτογράφηση των γονιδίων που εκκινούν τις διαδικασίες απομνημόνευσης.
Για να το κατανοήσουμε, προκειμένου να διασφαλιστεί η βέλτιστη απόδοση της μνήμης μας απαιτείται η συνεργασία πολλών και διαφορετικών γνωσιακών διεργασιών. Η κάθε πληροφορία πρώτα μαθαίνεται και έπειτα καταχωρίζεται. Το αν αργότερα θα τη θυμηθούμε εξαρτάται από την εύρυθμη λειτουργία της διαδικασίας ανάκτησής της. Το αν όλες οι διάφορες διεργασίες της μνήμης ελέγχονται από το ίδιο ή από διαφορετικά γονίδια και μοριακούς μηχανισμούς ήταν ως τώρα σχετικά άγνωστο. Ενας λόγος γι' αυτό ήταν ότι πολλές από αυτές τις διεργασίες δεν επιδέχονταν άμεση μέτρηση και ως εκ τούτου παρέμεναν απρόσιτες στην επιστήμη.Τελικά η καταγραφή τους έγινε εφικτή μέσω ενός υπολογιστικού μοντέλου που ετοίμασε ο μαθηματικός δρ Γκεντμίνας Λούκσις και το οποίο χρησιμοποίησε δεδομένα από περισσότερους από 1.700 ενηλίκους. Μετά τους υπολογισμούς οι ερευνητές μπόρεσαν για πρώτη φορά να μετρήσουν τις διεργασίες και να διεξαγάγουν ξεχωριστές γενετικές αναλύσεις για καθεμιά τους.
Το ξυπνητήρι του εμβρύου
Αν υποθέσουμε ότι έχουμε έτοιμη τη συνταγή «μπολιάσματος μνήμης», μας μένει να ξεκαθαρίσουμε το πώς αυτή θα εκδηλωθεί στον «φορέα αθανασίας» της, στο έμβρυο του νέου ανθρώπου. Διότι, ίσως δεν το γνωρίζετε, κανείς μας δεν ξέρει ως τώρα το πώς ξεδιπλώνονται τα γονίδια σε ένα έμβρυο. Αλλά... λάθος: από τις 11 Σεπτεμβρίου 2015 έχουμε την απάντηση, δημοσιευμένη στο «Nature Communications», από ερευνητές του σουηδικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα που χαρτογράφησαν για πρώτη φορά τα γονίδια που αναπτύσσονται τις πρώτες ημέρες ζωής ενός ανθρώπινου γονιμοποιημένου ωαρίου.
Λάβετε υπόψη σας ότι συνολικά υπάρχουν περίπου 23.000 ανθρώπινα γονίδια. Οπως προέκυψε από την εν λόγω μελέτη, μόνο 32 από αυτά τα γονίδια ενεργοποιούνται δύο ημέρες μετά τη γονιμοποίηση και μετά την τρίτη ημέρα φθάνουν στον αριθμό των 129 ενεργοποιημένων γονίδιων. Από αυτά, τα επτά είναι γονίδια των οποίων την ύπαρξη δεν γνωρίζαμε και τα οποία θεωρούνται το «κλειδί ανάφλεξης» για να ξεκινήσει η ανθρώπινη εμβρυϊκή ανάπτυξη.
Σημειώστε επίσης ότι οι ερευνητές ανακάλυψαν μια πρωτοφανή αλληλεπίδραση αυτών των νέων γονιδίων με το λεγόμενο «σκουπιδο-DNA»: τα περισσότερα γονίδια κωδικοποιούν πρωτεΐνες, αλλά υπάρχει μια σειρά επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες DNA που δεν παράγουν τίποτε και θεωρούνται άχρηστες (junk DNA), αλλά στην πραγματικότητα έχουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης. Στην παρούσα μελέτη οι ερευνητές κατέδειξαν ότι τα πρόσφατα ταυτοποιημένα γονίδια μπορούν να αλληλεπιδρούν με το «σκουπιδο-DNA» και ότι αυτό είναι απαραίτητο για την έναρξη της ανάπτυξης.
Δεδομένου ότι το «σκουπιδο-DNA» είναι το συντριπτικά πλειοψηφικό κομμάτι του ανθρώπινου γονιδιώματος (καταλαμβάνει το 91,8% του συνόλου!), έχουμε τώρα τον μέγα ύποπτο της εικασίας μας για τη δυνατότητα γενετικής μεταβίβασης μνήμης: είναι αυτός ο «άχρηστος χώρος» του DNA o σκληρός δίσκος όπου εγγράφεται πληροφορία από τους γονείς για τα παιδιά; Και αν εκεί εγγράφεται η μνήμη «αποφυγής οσμής» για τα ποντίκια, όπως είδαμε, γιατί να μην υπάρχει και η δυνατότητα εγγραφής πολύ περισσότερων «κληροδοτημάτων» για τα ανθρώπινα έμβρυα;
Για τη συνέχεια στη συγκλονιστική αυτή εικασία μην αμφιβάλλετε ότι θα έχουμε σίγουρα πολλές εξελίξεις. Ισως μάλιστα ανακαλυφθεί σύντομα και «μηχανισμός συμπίεσης των δεδομένων» στο DNA, οπότε τα μεγάλα «εγώ» θα έχουν χώρο για πλήρη απομνημονεύματα... Μπορεί η αθανασία της ψυχής να είναι πολύ μεγάλο πράγμα, αλλά η αθανασία της μνήμης θα είναι ένα πράγμα τόσο δα μικρό - όσο μισή σταγόνα αίμα.
ΥΓ.: Για όσους θέλουν να διασκεδάσουν την πιθανότητα «ξεκλειδώματος γενετικής μνήμης», ο γράφων έχει συγγράψει το σχετικό μυθιστόρημα ιστορικο-επιστημονικής φαντασίας «Η γεύση της μνήμης»
Καφαντάρης Τάσος
Πηγή: www.tovima.gr
Τι μας κρατά ευτυχισμένους και υγιείς στο διάβα της ζωής;
Αν νομίζετε ότι είναι η φήμη και τα χρήματα, δεν είστε οι μόνοι – αλλά, σύμφωνα με τον ψυχίατρο Robert Waldinger, κάνετε λάθος.
Ως διευθυντής μιας 75χρονης μελέτης για την ανάπτυξη και την πορεία των ενηλίκων που έλαβαν μέρος στην έρευνα, ο Waldinger έχει πρόσβαση σε στοιχεία και πραγματικά δεδομένα που σχετίζονται με την αληθινή ευτυχία και την ικανοποίησή μας από τη ζωή. Στην ομιλία αυτή, μοιράζεται τρία σημαντικά διδάγματα που αντλήθηκαν από τη μελέτη, καθώς και κάποια πρακτική θυμοσοφία για το πώς να οικοδομήσουμε μια μακρά και ικανοποιητική ζωή.
Διδάγματα που ίσως μας οδηγήσουν στην ευτυχία!
Απολαύστε τον:
«Οι άνθρωποι θα ζούσαν πολύ πιο ήσυχα αν οι λέξεις «δικό μου» και «δικό σου» έπαυαν να υπάρχουν» Αναξαγόρας
Τι είναι η Οικονομία που βασίζεται στους πόρους και όχι στα χρήματα;
Ποια είναι η πρόταση...
Τι είναι η Οικονομία που βασίζεται στους πόρους και όχι στα χρήματα;
Ποια είναι η πρόταση του Venus Project για ένα κόσμο πέρα από την Πολιτική, τον Πόλεμο, τη Φτώχεια και το Χρήμα
Είναι γνωστό ότι οι κοινωνίες μας οργανώνονται και λειτουργούν πάντα με βάση ένα οικονομικό μοντέλο. Όλες οι πολιτικές και κοινωνικές ιδεολογίες βασίζονται και αναπτύσσονται πάνω ο ένα τέτοιο μοντέλο. Το οικονομικό μοντέλο, ο τρόπος δηλαδή που οι κοινωνίες διαχειρίζονται τους φυσικούς πόρους της Γης από τους οποίους εξαρτώνται απόλυτα, είναι αυτό που καθορίζει τη μορφή, τον προσανατολισμό και κυρίως τις αξίες και τις προτεραιότητες θα έχει αυτή η κοινωνία, δηλαδή το αν οι πολίτες της θα ευημερούν και θα προοδεύουν ή θα δυστυχούν και θα εξαθλιώνονται. Θα ήταν καλό, πρώτα απ όλα, να είμαστε σε θέση να συμφωνήσουμε πάνω σε κάποια πολύ βασικά και θεμελιώδη δεδομένα, οε μια πανανθρώπινη ηθική βάση ίσως, που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως σημείο αναφοράς.
Ένα βασικό λοιπόν ερώτημα στο οποίο οφείλουμε να απαντήσουμε αφορά τα κοινωνικά προβλήματα. Το αν όλα αυτά τα τόσο σημαντικά προβλήματα είναι διαφορετικά από τόπο σε τόπο, από έθνος σε έθνος. Αν δηλαδή η φτώχεια, οι πόλεμοι, οι ανισότητες, ο ρατσισμός, η βία και η διαφθορά, η ανεργία και οι στερήσεις γνωρίζουν σύνορα, αν είναι φαινόμενα τοπικά και περιορισμένα.
Ένα άλλο εξ ίσου βασικό ερώτημα αφορά τις ανθρώπινες ανάγκες: αν οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν πράγματι τις ίδιες βασικές ανάγκες σε αγαθά και παροχές για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Αν δηλαδή η σωστή διατροφή, ο καθαρός αέρας, το καθαρό νερό, η ασφάλεια και η στέγη, η ιατρική φροντίδα και η πρόσβαση σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες αφορά μονάχα κάποιες ομάδες ανθρώπων ή όλους ανεξαίρετα. Κι ένα ακόμη πολύ σημαντικό ερώτημα είναι το αν, επί της ουσίας, η διαίρεση της ανθρωπότητας σε ξεχωριστά έθνη και συμφέροντα, όπως είναι φυσικό, έχει απόλυτη σχέση με την κατοχή και τη διαχείριση των φυσικών πόρων της γης και κυρίως τις μεθόδους διανομής των παραγόμενων αγαθών στους πολίτες του κόσμου μας.
Τέλος, οφείλουμε να αναρωτηθούμε όλοι, όσο πιο σοβαρά και ειλικρινά μπορούμε, αν σ’ αυτή την κοινωνία ζούγκλας που έχουμε δημιουργήσει, μπορούμε να λεγόμαστε πολιτισμένα πλάσματα. Να αναρωτηθούμε τι εννοούμε όταν μιλάμε για πολιτισμένη ανθρωπότητα, ποια στοιχεία την ορίζουν ως τέτοια. Μια κοινωνία που τα μέλη της αλληλοσπαράσσονται, που ο ένας ζει σε βάρος του άλλου, μια κοινωνία χωρίς κοινό όραμα και ηθική βάση, μπορεί να θεωρείται πολιτισμένη;
Τι συμβαίνει στην Οικονομία του Χρήματος
Σήμερα όπως είναι γνωστό, οι φυσικοί πόροι της γης, από τους οποίους εξαρτάται η επιβίωση όλων μας, ανήκουν (;!) σε μια μικρή ελίτ βαθύπλουτων επιχειρηματικών οικογενειών, σε τεράστιες πολυεθνικές εταιρείες και σε κράτη. Πόσο ηθικό, δίκαιο και σύμφωνο με τους φυσικούς νόμους μπορεί να είναι κάτι τέτοιο; Είναι δυνατόν να υπάρχει ισοκατανομή, αυτάρκεια, δίκαιο και ηθική όσο οι πόροι θα εξακολουθούν να ανήκουν σε κάποιους;
Είναι βέβαιο ότι ένας μέσος νους, δεν θα χρειαζόταν πολύ χρόνο για να μπορέσει να αντιληφθεί και να παραδεχτεί, ότι τα τόσο μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που αναφέραμε, δεν γνωρίζουν σύνορα, ότι αφορούν ολόκληρη την ανθρωπότητα και ότι όλοι οι άνθρωποι της Γης έχουν τις ίδιες βασικές φυσικές και συναισθηματικές ανάγκες για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να ευημερήσουν.
Είναι επίσης βέβαιο ότι ένας τέτοιος μέσος νους δεν θα μπορούσε να μην παραδεχτεί ότι είναι καθαρός παραλογισμός το να ανήκουν οι πόροι της γης σε κάποιους και ότι η διανομή των αγαθών μέσα από τις χρηματοπιστωτικές μεθόδους είναι άδικη, άνιση και δημιουργεί ανήθικο και σκληρό ανταγωνισμό ανάμεσα στους ανθρώπους. Η μέθοδος αυτή είναι ουσιαστικά υπεύθυνη για όλες τις εδαφικές διεκδικήσεις και τους πολέμους ανάμεσα στα έθνη, για όλη τη δυστυχία και τον αναίτιο θάνατο εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων…
Καθώς όλοι μας γεννηθήκαμε και διαμορφωθήκαμε μέσα σ’ αυτό το χρηματοπιστωτικό μοντέλο, ίσως σε πολλά πράγματα που το χαρακτηρίζουν θεμελιακά και δομικά να μην έτυχε ποτέ να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία ή και να τα αμφισβητήσουμε, προφανώς γιατί στη συνείδησή μας έχουν καταγραφεί σαν δεδομένα. Όλοι ξέρουμε ότι η πρώτη και βασικότερη έννοια που ορίζει αυτό το μοντέλο είναι το Κέρδος.
Το διακρίνουμε παντού, στα πάντα, κάθε δραστηριότητα, εμπορική και όχι μόνο, στοχεύει στο κέρδος, στο ατομικό όφελος του καθένα έναντι φυσικά των άλλων. Είναι βέβαιο ότι όταν όλοι επιδιώκουν το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος, έναν τόσο περιορισμένο στόχο, η ηθική και οι αξίες που μας χαρακτηρίζουν ως νοήμονα πλάσματα δοκιμάζονται πολύ σκληρά ή εξαφανίζονται. Το κέρδος και η ηθική είναι έννοιες που δεν είναι δυνατόν να συνυπάρχουν. Η έννοια του ατομικού κέρδους προκύπτει μέσα από τις δομές των κοινωνικών μας συστημάτων ενώ η ηθική ενυπάρχει στην ανθρώπινη φύση και πνευματικότητα.
Το κυνήγι του ατομικού κέρδους γεννάει ανταγωνισμό, ενώ η ηθική την προσφορά και την αλληλεγγύη. Έτσι λοιπόν η έννοια του κέρδους έχει ποτίσει βαθιά τη συνείδησή μας με αποτέλεσμα να έχουμε δημιουργήσει μια κοινωνία εγωκεντρική και βάρβαρη γεμάτη απαράδεκτα προβλήματα. Μια κοινωνία του Εγώ και όχι του Εμείς, του ‘Έχω και όχι του Είμαι, μια κοινωνία που για όσο διατηρεί αυτές τις δομές και αυτές τις στρεβλές αξίες καθιστά τη ζωή στον πλανήτη μας όλο και πιο επισφαλή και επικίνδυνη.
Που στηρίζεται και πως λειτουργεί το υπάρχον χρηματικό μοντέλο
Η οικονομία του χρήματος για να αποφέρει το μεγαλύτερο δυνατόν κέρδος στηρίζεται πρώτα απ όλα στην εκμετάλλευση των βασικών ανθρώπινων αναγκών, την ψυχολογία των μαζών, τη σπανιότητα και τις κατασκευασμένες στερήσεις των αγαθών, τις τεχνητές κρίσεις κλπ. Κάθε τι που είναι σπάνιο και σε στέρηση αποκτά μεγαλύτερη «αξία» από κάτι που υπάρχει σε αφθονία ο αέρας που είναι σε αφθονία δεν πωλείται. Δεν μπορεί να αποφέρει κέρδος.
Συνεπώς το μοντέλο αυτό όχι μόνο δεν είναι σχεδιασμένο να καλύπτει τις ανάγκες όλων των ανθρώπων αλλά αντιθέτως υπάρχει και συντηρείται όσο οι ανάγκες παραμένουν ανεκπλήρωτες και όσο τα προβλήματα διαιωνίζονται. Μιλάμε δηλαδή για ένα οικονομικό μοντέλο το οποίο, αφού πρώτα κατέχει τους φυσικούς πόρους που χρειαζόμαστε όλοι, στη συνέχεια δημιουργεί τεχνητές στερήσεις, κρίσεις κλπ. που προσανατολίζουν και διαμορφώνουν τις ανθρώπινες ανάγκες.
Σκεφτείτε τώρα το παρακάτω φανταστικό παράδειγμα: «Υποθέστε ότι για μια μέρα, για αρκετές ώρες πχ. έβρεχε από τον ουρανό αληθινή χρυσόσκονη!! Όλοι οι άνθρωποι ξαφνιασμένοι θα προσπαθούσαν να μαζέψουν, όση περισσότερη από αυτή τη σκόνη μπορούσαν, έτσι δεν είναι; Τι θα γινόταν όμως αν αυτή η βροχή χρυσόσκονης συνεχιζόταν ασταμάτητα για ένα ή και παραπάνω χρόνο; Οι άνθρωποι απελπισμένοι θα προσπαθούσαν να την πετάξουν απ τα σπίτια τους, θα τη φτυάριζαν σαν σκουπίδι, θα ήταν πια άχρηστη» Το παράδειγμα αυτό δείχνει ξεκάθαρα τι σημαίνει αφθονία και στέρηση μέσα σ ένα μονεταριστικό οικονομικό μοντέλο, το γιατί κάτι «αξίζει» περισσότερο από κάτι άλλο.
Το χρηματικό μοντέλο «βλέπει» τους ανθρώπους ως καταναλωτές, ως πελάτες σε κάθε τους βήμα, ως νούμερα, ως κόστος και το μόνο που το ενδιαφέρει είναι το πώς θα βάλει το χέρι του στις τσέπες μας. ‘Άραγε τι κοινωνία είναι αυτή που όλα της τα μέλη, σε ολόκληρο τον πλανήτη, ξυπνούν κάθε νέο πρωί -όχι από το βιολογικό τους ρολόι φυσικά- και ξεκινούν τη μέρα τους με έναν και μόνο στόχo, ένα και μόνο κίνητρο: τα χρήματα.
Σχεδόν μηχανικά πηγαίνουν σε μια δουλειά που συνήθως απεχθάνονται, μόνο και μόνο για να πάρουν το μισθό τους στο τέλος του κάθε μήνα και να μπορέσουν να έχουν πρόσβαση στα αγαθά που έχουν ανάγκη. Οι βιομηχανίες παράγουν συνεχώς και αυθαίρετα προϊόντα τα οποία πρέπει να καταλήξουν στους καταναλωτές για να δημιουργηθεί κέρδος. Δεν τις ενδιαφέρει τίποτε άλλο. Ούτε η εξάντληση των πόρων ούτε η οικολογική καταστροφή. Με μια τέτοια λογική τα προϊόντα πρέπει να κατασκευάζονται με τέτοιο τρόπο που θα αναγκάζει τους καταναλωτές να ψωνίζουν συνέχεια, πρέπει να χρησιμοποιούνται υλικά χαμηλής ποιότητας ώστε να έχουν μικρό χρόνο ζωής.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται προγραμματισμένη βραχυβιότητα
Τα προϊόντα που απευθύνονται στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών όλου του κόσμου είναι συχνά αλλοιωμένα, νοθευμένα, με περιορισμένες δυνατότητες και πολλές φορές επικίνδυνα ακόμα και για την υγεία. 0 καταναλωτής όμως πρέπει να είναι χαρούμενος και όχι φυσικά καχύποπτος. Το «καταναλώνω» για το χρηματικό μοντέλο δεν είναι μια ενέργεια που έχει σαν στόχο μονάχα τις βασικές μας ανάγκες, αλλά παράγει και συναισθήματα. Πειθόμαστε λοιπόν εύκολα ότι το shopping therapy είναι ευεργετικό για την ψυχολογία, καθώς μέσα από τα υλικά αγαθά μπορούμε να αισθανόμαστε καλύτερα, πιο όμορφοι, πιο ελκυστικοί, πιο άντρες, πιο γυναίκες.
Τίποτα δεν είναι τυχαίο σ αυτό το οικονομικό μοντέλο. Μέσα απ όλα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τις διαφημίσεις και τις τηλεοράσεις, το σύστημα κατασκευάζει διαρκώς πλασματικές ανάγκες στους καταναλωτές. Η συνεχής δημιουργία τέτοιων ψευδοαναγκών κάνει τους ανθρώπους ολοένα και πιο άπληστους, δυστυχείς και φοβισμένους και μια τέτοια κατηγορία ανθρώπων είναι πιο εύκολα χειραγωγήσιμη, ευκολόπιστη και καθοδηγούμενη.
Τι είναι η Οικονομία που βασίζεται στους φυσικούς πόρους
Αν η σκέψη για την κατάργηση των χρημάτων σας προβληματίζει ακόμα, σκεφτείτε το εξής: Εάν μια ομάδα ανθρώπων με χρυσό, διαμάντια και χρήματα ήταν αποκλεισμένοι σε ένα νησί που δεν είχε πόρους, όπως τροφή, καθαρό αέρα και νερό, ο πλούτος τους δε θα είχε καμία σημασία για την επιβίωσή τους. Μόνο όταν είναι περιορισμένοι οι πόροι μπορούν τα χρήματα να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο της διανομής τους. Δεν θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να πουλήσουμε τον αέρα που αναπνέουμε και το νερό που ρέει άφθονο από μια πηγή στο βουνό. Ενώ ο αέρας και το νερό είναι πολύτιμα, δεν μπορούν να πουληθούν όταν είναι σε αφθονία.
Το παραπάνω παράδειγμα χρησιμοποιεί συχνά στους λόγους και τις διαλέξεις του ο Ζακ Φρέσκο, 98 χρονών σήμερα και εμπνευστής της Οικονομίας που Βασίζεται στους Πόρους (Resource Based Economy). 0 Ζακ Φρέσκο είναι κοινωνικός μηχανικός, βιομηχανικός σχεδιαστής, συγγραφέας, ομιλητής, οραματιστής, εφευρέτης, δημιουργός και Διευθυντής του The Venus Project.
Το χρήμα είναι σημαντικό σε μια κοινωνία όταν ορισμένοι πόροι για την επιβίωση βρίσκονται σε σπανιότητα και πρέπει να καταμεριστούν και οι άνθρωποι αποδέχονται τα χρήματα ως μέσο για την διανομή τους. Το χρήμα είναι μια κοινωνική σύμβαση, μια συμφωνία αν θέλετε. Δεν είναι ούτε φυσικός πόρος ούτε επίσης αντιπροσωπεύει κάποιον πόρο. Δεν είναι απαραίτητο για την επιβίωση, παρά μόνο αν το έχουμε αποδεχθεί ως κάτι τέτοιο.
Για να κατανοήσετε καλύτερα μια Οικονομία Βασισμένη στους Πόρους, αναλογιστείτε αυτό. Ακόμη και αν όλα τα χρήματα στον πλανήτη εξαφανίζονταν μέσα σε μία νύχτα, αλλά η φυτική και καλλιεργήσιμη γη, τα εργοστάσια, το ανθρώπινο δυναμικό και οι άλλοι πόροι παρέμεναν ανέπαφα, θα μπορούσαμε άμεσα να ξαναχτίσουμε οτιδήποτε χρειαζόμασταν και να καλύψουμε τις περισσότερες ανθρώπινες ανάγκες. Δεν είναι τα χρήματα αυτό που χρειάζονται οι άνθρωποι, αλλά αντίθετα η ελεύθερη πρόσβαση στην πλειοψηφία των αναγκών τους χωρίς να ανησυχούν για την οικονομική ασφάλεια ή να χρειάζεται να προσφεύγουν στην όποια κυβερνητική γραφειοκρατία. Στην αφθονία μιας Οικονομίας με Βάση τους Πόρους, τα χρήματα θα καταστούν άνευ ουσίας.
Ο βασικότερος στόχος αυτού του νέου παγκόσμιου και ολιστικού κοινωνικού σχεδιασμού είναι να ενθαρρύνει ένα σύστημα κινήτρων και πανανθρώπινων αξιών που δεν κατευθύνεται πλέον προς τους ρηχούς και εγωκεντρικούς στόχους του πλούτου, της ιδιοκτησίας και της εξουσίας. Αυτά τα νέα κίνητρα θα ενθαρρύνουν τους ανθρώπους προς την αυτοεκπλήρωση και τη δημιουργικότητα, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη, τόσο υλικά όσο και πνευματικά.
Η κύρια υπόθεση πάνω στην οποία αναπτύσσεται η Οικονομία των Πόρων είναι η εξής
Αν οι πόροι που απαιτούνται για οτιδήποτε έχουμε ανάγκη είναι διαθέσιμοι (και δεν κινδυνεύει η εξάντλησή τους) αν έχουμε την τεχνογνωσία να το κάνουμε και αν αφορά το καλό και το όφελος όλων, τότε δεν υπάρχει κανένας περιορισμός. Χρησιμοποιεί δηλαδή δύο πολύ βασικές υποθέσεις α) το γεγονός ότι ο πλανήτης μας εξακολουθεί να διαθέτει όλους τους απαραίτητους για τη ζωή φυσικούς και ανανεώσιμους πόρους και β) ότι οι εκσυγχρονισμένες μας γνώσεις και η υψηλή τεχνολογία που πλέον διαθέτουμε, είναι σε θέση να παράξει για πρώτη φορά αφθονία σε όλα τα επίπεδα και για όλους τους πολίτες της γης. Αυτό που απομένει είναι η έξυπνη, δίκαιη και συνετή διαχείριση των υπαρχόντων πόρων.
Αρχικά απαιτείται, με τη χρήση ψηφιακών αισθητήρων, μια αυτοματοποιημένη καταγραφή όλων των διαθέσιμων πόρων σε παγκόσμια κλίμακα, ώστε να γνωρίζουμε καλά τη φέρουσα δυνατότητά τους και να μπορέσουμε να διατηρήσουμε μια ισορροπία μεταξύ παραγωγής και διανομής σε όλους τους τομείς. Για να ξεπεράσουμε τους περιορισμούς και τις στερήσεις, που το σημερινό μονεταριστικό μοντέλο έχει επιβάλλει, το Venus Project προτείνει να εργαστούμε προς μια Παγκόσμια Οικονομία με Βάση τους Πόρους, ένα ολιστικό κοινωνικοοικονομικό σύστημα στο οποίο όλοι οι πόροι του πλανήτη θα θεωρούνται πλέον αυτονόητα κοινή κληρονομιά όλων των κατοίκων της Γης, καθώς έτσι τελικά θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε ακόμα και την ανάγκη για τα τεχνητά σύνορα που διαχωρίζουν τους ανθρώπους. Αυτή είναι και η ενωτική του συνταγή.
Πρέπει να τονιστεί ότι αυτή η προσέγγιση του V.P. για παγκόσμια διακυβέρνηση δεν έχει απολύτως κανένα κοινό με τους παρόντες στόχους μιας ελίτ που επιθυμεί το σχηματισμό παγκόσμιας κυβέρνησης, με τον εαυτό τους και τις μεγάλες εταιρείες στο τιμόνι, και με τη συντριπτική πλειοψηφία τού πληθυσμού τού πλανήτη «υπηρέτες» τους. Το όραμα του V.P. για «παγκοσμιοποίηση» εξουσιοδοτεί τον κάθε άνθρωπο στον πλανήτη, μέσα από ένα περιβάλλον αφθονίας και πρόσβασης σε όλα, να είναι ο καλύτερος που μπορεί να είναι και όχι να ζει σε συνθήκες απόλυτης υποταγής σε ένα εταιρικό καθεστώς εξουσίας.
Στο νέο αυτό οικονομικό μοντέλο αξιοποιούμε όλους τους υπάρχοντες πόρους -αντί για χρήματα- για να παρέχουμε μια δίκαιη μέθοδο διανομής κατά τον πιο ανθρωπιστικό και αποδοτικό τρόπο. Όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες είναι διαθέσιμα σε όλους χωρίς τη χρήση χρημάτων, πίστωσης, αντιπραγματισμού, ή οποιασδήποτε άλλης μορφής χρέους ή υποτέλειας.
Είμαστε ήδη στο σημείο όπου οι νέες καινοτομίες στην επιστήμη και την τεχνολογία μπορούν εύκολα να παρέχουν αφθονία σε όλους τους ανθρώπους του κόσμου. Εάν νοιαζόμαστε ειλικρινά για το περιβάλλον και τους συνανθρώπους μας, εάν στ’ αλήθεια θέλουμε να βάλουμε ένα τέλος στις εδαφικές διαμάχες, τον πόλεμο, το έγκλημα, τη φτώχεια και την πείνα, πρέπει να αναθεωρήσουμε συνειδητά τις κοινωνικές διεργασίες που μας οδήγησαν σε έναν κόσμο όπου οι παράγοντες αυτοί αποτέλεσαν κάτι δεδομένο. Σε μια οικονομία βασισμένη στους πόρους και όχι στα χρήματα, θα μπορούσαμε εύκολα να παράγουμε όλα τα αναγκαία της ζωής και να παρέχουμε ένα υψηλό επίπεδο διαβίωσης για όλους, χωρίς περιορισμούς και κοινωνικές διαστρωματώσεις.
Ενέργεια – Πόλεις – Παραγωγή
Η επιστήμη και η τεχνολογία αποτελούν πάντα τις προεκτάσεις των ανθρώπινων δυνατοτήτων και η χρήση τους μέσα στις κοινωνίες μας μπορεί να δημιουργήσει είτε τον παράδεισο είτε την κόλαση. Στο σημερινό μονεταριστικό μοντέλο το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό επιστημόνων εργάζεται για στρατιωτικούς σκοπούς και για τα περιορισμένα συμφέροντα πολυεθνικών εταιρειών, κυβερνήσεων και κρατών και όχι για το όφελος ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Φανταστείτε σε τι κόσμο θα μπορούσαμε πραγματικά να ζούμε όλοι μας, αν οι επιστήμονες όλου του κόσμου εργάζονταν αληθινά για να λύνουν τα προβλήματα των ανθρώπων και για να βελτιώνουν συνεχώς το βιοτικό μας επίπεδο, αν όλοι οι επιστήμονες του κόσμου εργάζονταν για ένα ειρηνικό και βιώσιμο κόσμο. Δυστυχώς, στην κοινωνία του χρήματος δεν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο, κάτι τέτοιο δεν δημιουργεί Κέρδος.
Προτεραιότητα της οικονομίας που προτείνει το V.P. αποτελεί η χρήση της τεχνολογίας για την αντιμετώπιση πόρων που είναι σε έλλειψη, με την εφαρμογή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη μηχανογράφηση και αυτοματοποίηση παραγωγής και αποθεμάτων, τη συνεχή καταγραφή τους μέσω αισθητήρων, τον σχεδίασμά ασφαλών, ενεργειακά αποδοτικών πόλεων και προηγμένων συστημάτων διαχείρισης και μεταφοράς, συστημάτων ανακύκλωσης κλπ.
Η ενέργεια αποτελεί τον βασικό κινητήριο μοχλό ολόκληρου του πολιτισμικού οικοδομήματος μας
Μια παγκόσμια οικονομία βασισμένη στους πόρους θα περιλαμβάνει όλες τις προσπάθειες για την ανάπτυξη νέων, καθαρών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: γεωθερμική ενέργεια, ελεγχόμενη πυρηνική σύντηξη, ηλιακή, φωτοβολταϊκή, αιολική, κυματική και παλιρροϊκή ενέργεια, ακόμη και καύσιμα από τους ωκεανούς. 0α είμαστε τελικά σε θέση να έχουμε ενέργεια σε απεριόριστη ποσότητα που θα μπορούσε να «ωθήσει» τον πολιτισμό για χιλιάδες χρόνια.
Το δυναμικό των ανεκμετάλλευτων πηγών ενέργειας είναι σχεδόν απεριόριστο εάν αξιοποιήσουμε θερμικούς συσσωρευτές στις ερήμους, τον άνεμο, το κύμα και την παλίρροια. Ακόμη και μέρος από το Ρεύμα του Κόλπου, του Ισλανδικού Ρεύματος και του Ιαπωνικού Ρεύματος, θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν όλες τις ενεργειακές ελλείψεις σήμερα παγκοσμίους. Εάν είχαμε αξιοποιήσει τα χρήματα που ξοδεύτηκαν σε στρατιωτικά συστήματα τα τελευταία 40 χρόνια με σκοπό την ανάπτυξη καθαρών πηγών ενέργειας, ο κόσμος θα ήταν μακράν ένα καλύτερο, ασφαλέστερο και καθαρότερο μέρος για όλη την ανθρωπότητα.
Το δυναμικό της γεωθερμικής ενέργειας είναι σχεδόν απεριόριστο και μπορεί εύκολα να προμηθεύσει με ενέργεια τις ανάγκες ολόκληρης της ανθρωπότητας. Ακόμη κι αν αξιοποιήσουμε μόνο το 1 % της γεωθερμικής ενέργειας του φλοιού της γης θα είχαμε στη διάθεσή μας περίπου 500 φορές την ενέργεια που περιέχεται σε όλα τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο. Αυτή η πηγή ενέργειας εκλύει ελάχιστο ή καθόλου θείο σε σύγκριση με τις μονάδες παραγωγής ενέργειας που βασίζονται στην καύση ορυκτών καυσίμων και δεν εκπέμπει καθόλου οξείδια του αζώτου. Επιπλέον, οι γεωθερμικές εγκαταστάσεις απαιτούν πολύ μικρότερη έκταση γης σε σύγκριση με άλλες μονάδες παραγωγής ενέργειας. Η διάνοιξη γεωθερμικών φρεατίων έχει μακράν λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από άλλους ενεργειακούς πόρους, και δεν υπάρχει ανάγκη για ορυχεία, σήραγγες, ανοικτά ορύγματα, ή αποθήκευση αποβλήτων.
Μια μεγάλη ποσότητα αυτής της ενέργειας είναι διαθέσιμη στις πιο εξωτερικές στρώσεις του φλοιού της Γης, που είναι περίπου 9,5 χιλιόμετρα σε πάχος, και αυτή η πηγή ενέργειας είναι διαθέσιμη σε όλο τον κόσμο, από τις Άνδεις στη Νότια Αμερική μέχρι τον Κόλπο της Καλιφόρνιας, στις Κοιλάδες Ριφτ της Αφρικής, στη μεσωκεάνια Ράχη του Ατλαντικού, και κατά μήκος του Βερίγγειου Πορθμού.
Μια οικονομία βασισμένη στους πόρους πρέπει επίσης να είναι αφοσιωμένη στον ανασχεδιασμό των πόλεών μας, επιτρέποντάς τους να είναι ενεργειακά αποδοτικές, καθαρές, άνετες και να εξυπηρετούν τις ανάγκες όλων των ανθρώπων. Οι πόλεις θα είναι αυτόνομοι «ζωντανοί» οργανισμοί, θα περιλαμβάνουν όλα τα απαραίτητα συστήματα διαχείρισης, παραγωγής καθαρής ενέργειας, γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, υγειονομικής φροντίδας, σχολεία, πανεπιστήμια και κέντρα αθλητισμού και ψυχαγωγίας.
Τι άλλο θα μπορούσε να σημαίνει μια Οικονομία Βασισμένη σε Πόρους;
* Τη δημιουργία ενός νέου συστήματος παροχής κινήτρων με βάση το ενδιαφέρον για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Ζώντας οι άνθρωποι μέσα σ ένα αυτάρκες, δίκαιο, ειρηνικό, ασφαλές, αλληλέγγυο και δημιουργικό κοινωνικό περιβάλλον θα είναι σε θέση, ελεύθερα πλέον, να αναπτύξουν τις αληθινές πανανθρώπινες αξίες τους και θα έχουν κάθε λόγο να στηρίζουν και να φροντίζουν να συνεχίζει να υπάρχει το νέο αυτό κοινωνικό μοντέλο προσφέροντας τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους για το κοινό καλό.
*Τεχνολογία έξυπνη και αποτελεσματική, εξοικονόμηση ενέργειας, μείωση των αποβλήτων, και παροχή περισσότερου ελεύθερου χρόνου. Μόνο θρεπτικές και υγιεινές τροφές θα είναι διαθέσιμες και η προγραμματισμένη βραχυβιότητα θα είναι περιττή και ανύπαρκτη. Όλα τα προϊόντα και τα αγαθά θα κατασκευάζονται μετά καλύτερα διαθέσιμα υλικά.
*Αν αξιοποιήσουμε τη νέα τεχνολογία για την βελτίωση τού βιοτικού επιπέδου για όλους τους ανθρώπους, τότε η εισροή της μηχανικής τεχνολογίας δε θα είναι πλέον απειλή. Καθώς θα ξεπερνάμε την ανάγκη για επαγγέλματα που βασίζονται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως δικηγόροι, τραπεζίτες, ασφαλιστικοί πράκτορες, προσωπικό τού μάρκετινγκ και της διαφήμισης, πωλητές και χρηματιστές, ένα σημαντικό ποσό σπατάλης θα εξαλειφθεί.
Η εργασία θα σχετίζεται με τις πραγματικές ικανότητες και τα πραγματικά ενδιαφέροντα του καθένα, θα αγαπά αληθινά αυτό που κάνει και έτσι θα είναι πιο χρήσιμος στο κοινωνικό σύνολο. O στόχος είναι οι ώρες εργασίας να μειώνονται όλο και πιο πολύ μέχρι να μην είναι και καθόλου αναγκαία. Τα μηχανήματα να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους σε όλη την παραγωγική διαδικασία, δίνοντάς τους έτσι την ελευθερία και τη δυνατότητα να αναπτύξουν την πνευματικότητα και την αληθινή ουσία της ζωής τους.
*Σημαντικά ποσά ενέργειας θα μπορούσαν επίσης να σωθούν με την εξάλειψη της αναπαραγωγής πανομοιότυπων ανταγωνιστικών προϊόντων. Το να έχεις επιλογή είναι καλό. Όμως, αντί για εκατοντάδες διαφορετικά εργοστάσια κατασκευής, μαζί με όλη τη γραφειοκρατία και το προσωπικό που απαιτείται για να παραχθούν πανομοιότυπα προϊόντα, μόνο λίγα και της υψηλότερης ποιότητας θα ήταν αναγκαία για την εξυπηρέτηση ολόκληρου τού πληθυσμού. Η μόνη μας έλλειψη είναι η έλλειψη δημιουργικής σκέψης και ευφυΐας στους εαυτούς μας και τους εκλεγμένους ηγέτες μας για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Το πιο πολύτιμο, αναξιοποίητο πράγμα σήμερα είναι η ανθρώπινη επινοητικότητα.
* Με την εξάλειψη του χρέους, ο φόβος της απώλειας εργασίας δεν θα είναι πλέον απειλή. Η διαβεβαίωση αυτή, σε συνδυασμό με την ουσιαστική ενθαρρυντική και όχι συμμορφωτική εκπαίδευση και τις αληθινές αλληλέγγυες και όχι ανταγωνιστικές σχέσεις μεταξύ μας, θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τόσο το ψυχικό όσο και το σωματικό άγχος, και να μας αφήσει ελεύθερους να διερευνήσουμε και να αναπτύξουμε τις πραγματικές ικανότητές μας.
Είναι ο άνθρωπος βίαιος από τη φύση του;
Πολλοί άνθρωποι, «ειδικοί» και μη, θέλοντας να εξηγήσουν την βάρβαρη εικόνα του κόσμου μας, υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος είναι βίαιος και ανταγωνιστικός από τη φύση του. Η αποδοχή μιας τέτοιας υπόθεσης, σίγουρα εφησυχάζει και αποκοιμίζει τους περισσότερους από μας, καθώς αφαιρεί την έννοια της ατομικής ευθύνης του καθένα. To V.P θεωρεί ότι ακόμα και στην περίπτωση που ο άνθρωπος «κουβαλά», μέσω του DNA του, επιθετικά ή βίαια και ανταγωνιστικά γονίδια, είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα γεννηθεί, θα ανατραφεί και θα διαμορφώσει αξίες, υπεύθυνο για το αν αυτά τα γονίδια θα αναπτυχθούν ή θα αποθαρρυνθούν.
Τα γονίδια δεν έχουν τη δυνατότητα από μόνα τους να διαλέξουν αξίες αν αυτές δεν υποστηριχτούν από το κοινωνικό περιβάλλον. Αν λοιπόν θέλουμε σοβαρά σαν κοινωνία να εξαλείψουμε για πάντα το βία και τη βαρβαρότητα, οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα ανάλογο κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο οι νέες γενιές θα αναθρέφονται με αληθινές ηθικές αξίες και πρότυπα. Η πολιτισμική κοινωνική και οικονομική κατάρρευση που βιώνουμε σήμερα είναι το αποτέλεσμα αυτού του εγωκεντρικού, ανθρωποκεντρικού και υλιστικού οικονομικού μοντέλου που οδήγησε αναπόφευκτα στην παρακμή των ανθρώπινων αξιών.
Εν κατακλείδι, είναι νομίζω απολύτως ξεκάθαρο, ότι η παρούσα Οικονομία που βασίζεται στο χρήμα, είναι πλέον παρωχημένη, αναποτελεσματική και απολύτως άχρηστη. Είναι ουσιαστικά μια σπάταλη αντίοικονομία. Περιορίζει τις ευκαιρίες μας σαν είδος να αναπτύξουμε ένα παγκόσμιο ενωμένο πολιτισμό, σύμφωνο με τις πραγματικές μας δυνατότητες. Η ενεργειακή αυτονομία μας και η απόλυτη κάλυψη όλων των βασικών αναγκών, όλων των ανθρώπων του πλανήτη, είναι το πρώτο και βασικότερο βήμα για τη δημιουργία ενός νέου πανανθρώπινου πολιτισμού, του πολιτισμού του Homo Universallis. Αυτή η δυνατότητα είναι σήμερα πλέον εφικτή. Μοναδικό εμπόδιο σε μια τέτοια συγκλονιστική εξέλιξη είναι το χρηματοπιστωτικό μοντέλο με τους περιορισμούς που θέτει.
Ένα τέτοιο τεράστιο πολιτισμικό βήμα δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσα σ ένα ανταγωνιστικό μονεταριστικό οικονομικό μοντέλο το οποίο διαχωρίζει και στρωματοποιεί τους πολίτες της γης. Η Οικονομία που Βασίζεται στους υπάρχοντες Πόρους είναι το μόνο αυτονόητο οικονομικό μοντέλο για ένα τέτοιο ξεχωριστό σκοπό. Οφείλουμε επιτέλους να κατανοήσουμε ότι είτε όλοι μαζί θα σωθούμε και θα ευημερήσουμε είτε όλοι μαζί θα χαθούμε. Το επόμενο βήμα μας θα είναι και το πιο καθοριστικό.
@ Τάσος Πετρίδης / άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό strange ν.155
Πηγή:terrapapers.com/
Δρ. Ιωάννης Τολιόπουλος, Μοριακός Βιολόγος, Φυσιολόγος, Βιοανοσολόγος Αναπαραγωγικής Ιατρικής
Σήμερα, υπάρχουν πάνω από 300 θεωρίες που έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν τη διαδικασία της γήρανσης, αλλά καμιά δεν έγινε αποδεκτή από τους γεροντολόγους. Όμως, η πρωταρχική πρόταση από τον Denham Harman ότι οι ελεύθερες ρίζες σχετίζονται άμεσα με την βασική διαδικασία της γήρανσης, έχει την μέγιστη αποδοχή ως μια πιθανή επεξήγηση των χημικών αντιδράσεων. Η θεωρία των ελευθέρων ριζών στην ερμηνεία της γήρανσης θέτει ως υπόθεση μια κοινή απλή διαδικασία, τροποποιούμενη από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπου οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου (λόγω της υψηλής αντιδραστικότητας) καταστρέφουν επίπεδα κυττάρων και ιστών οδηγώντας τον οργανισμό σε αποδιοργάνωση και τελικά σε γήρανση.
Από την άλλη μεριά, ο πρόσφατος και ευρύτερα αποδεκτός ορισμός της γήρανσης στους ανθρώπους είναι ότι συντελείται μια προοδευτική απώλεια ενέργειας. Αυτό συνοδεύεται με υπογονιμότητα και αυξανόμενη θνησιμότητα με το πέρασμα της ηλικίας. Η πιο εμφανής και αναγνωρίσιμη συνέπεια γήρανσης και ενεργειακής απώλειας είναι ή μείωση της μυϊκής λειτουργίας, η οποία έχει επίπτωση σε κάθε μορφή ζωής. Ο Willet πρόσφατα έδωσε έμφαση στο ότι οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της διατροφής και του ρυθμού της ζωής, συνεισφέρουν σε καρδιοαγγειακές παθήσεις, καρκίνο, και άλλες βασικές αιτίες θνησιμότητας. Επίσης, ψυχοκοινωνικοί παράμετροι με ψυχολογικό στρες όπως κατάθλιψη, έχουν συσχετιθεί με πολλές συστηματικές και διανοητικές διαταραχές, οι οποίες έχουν σοβαρές συνέπειες και ταυτόχρονα μειώνουν το προσδοκώμενο όριο ζωής του ανθρώπου.
Αξιοσημείωτοι παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαδικασία της γήρανσης είναι ο διατροφικός θερμιδικός περιορισμός {Caloric restriction (CR)}, τα μιτοχόνδρια, οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και οι ορμόνες. Ο διατροφικός θερμιδικός περιορισμός είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος επιβράδυνσης του γήρατος, αποτρέποντας ασθένειες, όπως αθηροσκλήρωση, διαβήτη, καρκίνο και αυξάνοντας την επιμήκυνση της ζωής στα ζώα. Σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε ποντίκια, πίθηκους και άλλους οργανισμούς από το 1930, αποδείχθηκε ότι ο διατροφικός θερμιδικός περιορισμός μπορεί να σταθεροποιήσει την υγεία και να δώσει νεότητα σε εκτεταμένη περίοδο της ζωής.
Η πολυπλοκότητα της διαδικασίας της γήρανσης, όπως και η αξιοσημείωτη απουσία εργαλείων για τη μελέτη της, έχει οδηγήσει την επιστημονική κοινότητα σε υποθετικές προσεγγίσεις για την ταυτοποίηση μοριακών μηχανισμών όσον αφορά τη γήρανση των θηλαστικών. Στα ποντίκια, οι τελευταίες μελέτες αποκάλυψαν ότι πολλές όψεις της γήρανσης θα μπορούσαν να επιταχύνονται ή να επιβραδύνονται από απλές μεταλλάξεις, οι οποίες προκαλούν βλάβη στο DNA και οδηγεί στη γήρανση.
Το φαινομενικά παράδοξο σύμπλεγμα γονίδιων που εμπλέκονται στην γήρανση, παρότρυνε τους επιστήμονες να διερευνήσουν τις βιολογικές διαδικασίες που υπόκεινται σε έκφραση γονιδίων σχετιζόμενων με επιτάχυνση ή καθυστέρηση της γήρανσης. Οι επιστήμονες, όλα αυτά τα χρόνια εξ’αρχής κατάφεραν να ομαδοποιήσουν γονίδια σύμφωνα με την ήδη γνωστή ή προβλεπόμενη βιολογική λειτουργία τους σε κατηγορίες γονιδίων οντολογίας. Ανακάλυψαν ότι η αστάθεια τους προάγει την διαδικασία της γήρανσης και μειώνει την μακροζωία.
Βιολογικοί Δείκτες
Η Γονιδιακή τεχνολογία με τη χρήση των μικροτσίπ βοήθησε επιστήμονες να υπολογίσουν την έκφραση χιλιάδων γονιδίων. Οι Weindruch και Prolla απέδειξαν ότι είναι δυνατόν να ελέγχεις αντι-γηραντικές θεραπείες για περίοδο 25 μηνών. Η εταιρεία BioMarker Pharmaceuticals έχει κάνει γοργά βήματα αποδεικνύοντας ότι η διαδικασία αυτή του ελέγχου μπορεί να γίνει σε μικρότερο χρονικό διάστημα και ότι τα πλεονεκτήματα του διατροφικού θερμιδικού περιορισμού (CR) μπορούν να μετρηθούν και είναι σημαντικός παράγοντας για την πρόβλεψη της γήρανσης. Οι κυριότεροι βιολογικοί δείκτες γήρανσης που χρησιμοποιούνται είναι:
Ορμόνες του θυρεοειδή αδένα (TSH, T3, T4), DHEA, προγεστερόνη, πρεγνενολόνή, τεστοστερόνη, μελατονίνη, αυξητική ορμόνη, μιτοχόνδρια, λειτουργία του ανοσοποιητικού, μυϊκή μάζα, χρόνος άσκησης, ταχύτητα αντανακλαστικών, κινητικότητα αρθρώσεων, αναπνευστική δυναμική, μνήμη, λειτουργία ήπατος, καρκινικοί δείκτες, δυνατότητα αποκατάστασης τραύματος, ποιότητα ύπνου, ανοχή στο λίπος, ανοχή στη γλυκόζη/ινσουλίνη, προφίλ λιπιδίων, ευαισθησία στις θρομβώσεις αγγείων. Επίσης, η ισορροπία των Τ βοηθητικών κυττάρων τύπου 1 με τα τύπου 2 που εκφράζουν διάφορες κυτταροκίνες είναι εξαιρετικός δείκτης αντιγήρανσης.
Οι νέοι βιολογικοί δείκτες αναφέρονται σε γονίδια όπως APO-G4, το οποίο προβλέπει την ευαισθησία στην νόσο του Alzheimer, τα γονίδια TRF-1, 2 και τα αντιοξειδωτικά ένζυμα TIN2, PPAGR, Sod1και Sod2, Plasminogen activator inhibitor type 1 (PAI-1) και SHC-transforming protein 1. Επίσης, οι επιστήμονες καθημερινά ερευνούν νέους και αξιοποιήσιμους βιολογικούς δείκτες που θα κάνουν την διαφορά στην αντι-γηραντική ιατρική.Η ευρεία συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο θα βοηθήσει τα μέγιστα σε αυτήν την προσπάθεια.
Θεραπευτικοί Οδοί μείωσης της βιολογικής ηλικίας
Η βασική διαφορά στη βιολογική και χρονολογική ηλικία είναι ότι η πρώτη είναι η πραγματική μας ηλικία, ενώ στη δεύτερη ο χρόνος μετράει από την στιγμή που κάποιος γεννιέται στην γη. Η βιολογική ηλικία θα πρέπει να είναι χαμηλότερη από την χρονολογική, αλλά από τη άλλη μεριά πολλοί είναι οι παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην μείωση της πρώτης, που σημαίνει ότι τα ζωτικά όργανα πρέπει να λειτουργούν κατάλληλα έτσι ώστε να είναι εφικτή η μακροζωία. Πάντως, πολλοί επιστήμονες που μελετούν την αντιγήρανση προτείνουν ένα σύγχρονο μοντέλο έρευνας και πρόληψης του ανθρώπινου γήρατος, το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
1) Αντι-γηραντική ενδοκρινολογία και ορμονική θεραπεία
2) Αντιοξειδωτική ανάλυση και χορήγηση στοχευμένων συμπληρωμάτων
3) Μεγιστοποίηση της ανοσολογικής λειτουργίας
4) Προστασία του καρδιοαγγειολογικού συστήματος
5) Εκτίμηση του μεγέθους της νόησης και βελτίωσής της
6) Μεταβολισμός και επιδιόρθωση του DNA
7) Τροποποίηση της καθημερινότητας
8) Έλεγχος της γήρανσης του δέρματος και επιδιόρθωσή του
9) Έλεγχος του μυοσκελετικού και αποκατάστασή του
10) Έλεγχος των βιολογικών δεικτών γήρανσης
11) Ενδεχόμενες προηγμένες διαγνωστικές τεχνολογίες
Οι κορυφαίες βιοτεχνολογίες που μπορούν να εφαρμοστούν στη ανθρώπινη μακροζωία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο εγγύς μέλλον είναι οι παρακάτω:
Α) Γενετική μηχανική, περιλαμβάνοντας προηγμένη εφαρμογή βλαστοκυττάρων, η οποία επιτρέπει στους επιστήμονές της να τροποποιούν το γενετικό υλικό έτσι ώστε να εξαλείφονται οι ασθένειες. Επίσης, χρησιμοποιούν τεχνολογία με τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται ανάπτυξη ανθρώπινων κυττάρων, ιστών, και οργάνων για χρήση σε θεραπευτική προσέγγιση χρόνιων και εκφυλιστικών παθήσεων.
Β) Θεραπευτική κλωνοποίηση. Μια τεχνική υψηλών προδιαγραφών που έχει ως σκοπό την παραγωγή οργάνων, ιστών, πρωτεινών για βιοιατρική χρήση και μεταμοσχεύεις.
Γ) Νανοτεχνόλογία, ή οποία καθιστά ικανούς τους επιστήμονες να χρησιμοποιούν μικροεργαλεία ώστε να τροποποιούν την ανθρώπινη βιολογία στα πιο βασικά της επίπεδα με σκοπό την εφαρμογή θεραπευτικών τεχνολογιών..
Δ) Τεχνητά όργανα. Δημιουργία μελών του σώματος για χρήση όπου υφίσταται ανάγκη
Ε) Nerve Impulse Continuity. Αποκατάσταση επικοινωνίας μεταξύ εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού.
Όλες οι παραπάνω είναι μελλοντικές τεχνολογίες, οι οποίες μπορούν να συνεισφέρουν στην παράταση της ανθρώπινης ζωής και στην σταθεροποίηση καλής υγείας. Όμως αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν σοβαροί και ηθικοί επιστήμονες συνεργαστούν σε παγκόσμιο επίπεδο για την ευημερία της σημερινής κοινωνίας.
ΠΗΓΗ: www.konstantiioncenter.org
http://fertility-biocenter.com
© All rights reserved. YperNoisis 2019
IMPLEMENTED BY E-Resellers