Εργάζεται ως Εκπαιδευτής Προσωπικής Ανάπτυξης στην Αθήνα και στο Ηράκλειο Κρήτης, χρησιμοποιώντας επιστημονικές τεχνικές βαθειάς χαλάρωσης, στρατηγικές κορυφαίων επιδόσεων και τεχνικές συναισθηματικής απελευθερώσεως.
Αρχικά σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων και εν συνεχεία Ψυχολογία.
Κατόπιν, παρακολούθησε μαθήματα Σωματικής Ψυχοθεραπείας (Αθήνα), εκπαιδεύτηκε στη Νευροανάδραση (Πράγα), στην Ύπνωση, στο Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό (NLP) και στην Time-Line Therapy (Λονδίνο), καθώς επίσης και στη δημιουργία εξατομικευμένων CD Εγκεφαλικής Εκπαιδεύσεως (Βαρσοβία).
Έκτοτε, έχει συμμετάσχει σε πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα και σεμινάρια με προσανατολισμό τη θεραπεία και την αυτογνωσία.
Το 2003, ίδρυσε στην Αθήνα, το Εργαστήριον Ψυχοφυσιολογικής Εκπαιδεύσεως, θεωρώντας ότι μέσω της θεραπείας, της παιδείας και της συστηματικής εργασίας, μπορούμε να αναδείξουμε τον αληθινό εαυτό μας.
Είναι δημιουργός των εκπαιδευτικών & βιωματικών μαθημάτων «Το Μονοπάτι της Καρδιάς» και «NLP: Ο Δρόμος της Διανοίας»."
Η διεύθυνση στην Κρήτη είναι: Καρυατιδών 1, 71409, Ηράκλειο, Κρήτη
697 363 74 54
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Ο Hράκλειτος, περιγράφοντας την απεραντοσύνη της ψυχής, χρησιμοποιεί τη λέξη λόγος: 'Πείρατα ψυχής ουκ αν εξεύροιο πάσαν επιπορευόμενος οδόν· ούτω βαθύν λόγον έχει· έστι ψυχής λόγος εωυτόν αύξων', δηλ. όποιον δρόμο και να πορευθούμε, δεν μπορούμε να βρούμε τα πέρατα της ψυχής· τόσο βαθύς είναι ο λόγος της· υπάρχει λόγος στην ψυχή, ο οποίος αυξάνει τον εαυτό του. Την ίδια λέξη χρησιμοποιεί κι ο απόστολος Ιωάννης στην πρώτη πρόταση του Ευαγγελίου του: «Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος». Τί άραγε είναι ο λόγος και ποιά η χρησιμότητά του;
Διάνοια και Γλώσσα
Η πιο συνηθισμένη σημασία που σήμερα αποδίδεται στη λέξη λόγος, είναι αυτός της ομιλίας. Ο θεμελιωτής της νεότερης γλωσσολογίας στην Ελλάδα Γεώργιος Χατζηδάκις έλεγε «διανοητικός και γλωσσικός πλούτος εξισούνται προς αλλήλους». Ο καθηγητής Γλωσσολογίας Γ. Μπαμπινιώτης, αναφερόμενος στους μεγάλους δημιουργούς, λέγει ότι “ο «εσωτερικός λόγος» (σκέψη, διάνοια) κι o «εξωτερικός λόγος» (γλώσσα, ομιλία) δεν υπάρχουν· υπάρχουν ο ένας διά τού άλλου. Σκέψη και λόγος δεν χωρίζονται. Ο Πλάτων στον Σοφιστή του (263d) το θέτει καθαρά : «διάνοια μεν και λόγος ταυτόν».” «Επομένως», συμπληρώνει ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας Χρ. Τσολάκης, «για τον Πλάτωνα, η σκέψη είναι εσωτερικευμένη γλώσσα, ενώ η γλώσσα είναι εξωτερικευμένη σκέψη». Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο ιδρυτής της νεότερης γλωσσολογίας Φερντινάντ Ντε Σοσούρ, ο οποίος δηλώνει : «Η γλώσσα - ο ενδιάθετος λόγος - μπορεί να συγκριθεί μ’ ένα φύλλο χαρτιού· η σκέψη είναι η μία όψη και οι ήχοι (η γλώσσα) η άλλη. Δεν μπορεί κανείς να κόψει τη μία όψη, χωρίς να κόψει συγχρόνως και την άλλη. Το ίδιο και στη γλώσσα. Δεν μπορεί κανείς να απομονώσει ούτε τους φθόγγους από τη σκέψη, ούτε τη σκέψη από τους φθόγγους». Παρομοίως ο Βιτγκενστάιν είπε «τα όρια του κόσμου μου είναι τα όρια της γλώσσας μου», ενώ, πιο ποιητικά, ο ρώσος ψυχολόγος, γλωσσολόγος και κοινωνιολόγος Βιγκότσκι λέει: «μπορεί κανείς να συγκρίνει την εμπειρία με ένα κρεμασμένο σύννεφο που βρέχει λέξεις».
Σύμφωνα με το φιλόλογο και νομικό Παναγιώτη Μητροπέτρου «ο Ελληνικός πολιτισμός είναι ο πολιτισμός του Λόγου, εν αντιθέσει πρός τόν Λατινικό, ο οποίος είναι ο πολιτισμός του Πράγματος (res). Πάρτε μίαν τυχαία σελίδα Ελληνικού βιβλίου καί μίαν τυχαία σελίδα Λατινικού βιβλίου. Στήν πρώτη κυριαρχεί ο Λόγος, ως ουσιαστικό ή ως επίθετο ή ως ρήμα της ιδίας ρίζας (λόγου χάρη … στον Επιτάφιο Λόγο του Περικλέους …διαβάζουμε τίς φράσεις: κόμπω λόγου = ως καυχησιολογία, τους λόγους = τα λόγια, λόγω = με αποδεικτικό λόγο, εκλογίζεσθαι = να υπολογίζουμε με λογικό τρόπο, λογισμός = η λογική σκέψη, λογισμώ = λόγω υπολογισμού). Αντιθέτως, στην Λατινική σελίδα κυραρχεί το Πράγμα = res (respublica = τό δημόσιον πράγμα, η πολιτεία, resgestae = οι πράξεις, resbonae = η ευπραγία, resmilitaris = τά στρατιωτικά, resnautica = τά ναυτικά, quamobrem = ένεκα τούτου, καί άλλα αμέτρητα)». Άραγε πώς αντιλαμβάνεται κάποιος άγγλος αμερικανός κλπ τη φράση «εν αρχή ην ο λόγος», η οποία αποδίδεται στα αγγλικά «Inthebeginningwastheworld”; Σε τι διαλογισμούς θα εμπλεκόμασταν και ποια θα ήταν η κατανόηση μας, εάν διάβαζαμε τη φάση «εν αρχή ην η λέξη»;
Αιτία
Μία άλλη σημασία της λέξης λόγος είναι αυτή της αιτίας: «ο λόγος που χαίρομαι είσαι εσύ», «για ποιο λόγο συνέβη αυτή η έκρηξη;» «εξήγησέ μου τον λόγο που ενήργησες κατ’ αυτόν τον τρόπο» κτλ. Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε τη σημασία της αναζήτησης της αιτίας στην ελληνική σκέψη και κατ’ επέκταση στην επιστήμη. Από τον Ηρόδοτο, ο οποίος αναζήτησε την αιτία των Ελληνοπερσικών πολέμων «δι’ ην αιτίην επολέμησαν αλλήλοις Έλληνες και Πέρσαι», έως τον Αριστοτέλη «τότε μόνον οιόμεθα (θεωρούμε) γιγνώσκειν τι, όταν τα αίτια γνωρίσωμεν τα πρώτα», και «η γεννήσασα (που μας γέννησε) φύσις, αμηχάνους (ανείπωτες) ηδονάς προσφέρει τοις δυναμένοις ζητείν την αιτίαν», η αναζήτηση της αιτίας αποτέλεσε βασικό μέλημα για τους αρχαίους έλληνες. Δεν αρκέσθηκαν στην εμπειρία, το πείραμα και τη διαίσθηση αλλά αναζήτησαν, διαμέσου της διανοίας, την ουσία των φαινομένων, τους οδήγησε στην εφεύρεση κι ανάπτυξη της αποδεικτικής διαδικασίας. Σύμφωνα με το λογικιστή μαθηματικό και Δρ. Μουσικολογίας Δημ. Λέκκα, «τα καθαρά Μαθηματικά, από την ώρα που τα εφηύραν ο Θαλής, ο Πυθαγόρας και οι διάδοχοί τους, και μαζί ολόκληρο το σύστημα του ορθού λόγου, σε ένα σκοπό είναι ταγμένα: να μας καταστήσουν ικανούς να αγόμαστε σε ασφαλή και εγγυημένα συμπεράσματα, ελεύθερα από ασάφειες, παλινωδίες και αντιφάσεις». Με απλά λόγια, να μη συμβαίνει το φαινόμενο της εποχής μας, όπου συνεχίζονται οι συζητήσεις επ’ άπειρον, αλλά να καταλήγουν. Και συνεχίζει ο Δημ. Λέκκας, «αυτές οι ιδανικές προτεραιότητες, που διαποτίζουν το κυρίαρχο φιλοσοφικό και επιστημονικό ρευστό της ελληνικής αρχαιότητας, δεν έχουν ποτέ ανατραπεί μέσα στους αιώνες. Αντίθετα, θα έλεγε κανείς, μάλλον ολοένα ενισχύονται, καθώς γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό πως η απώλειά τους οδηγεί σε αδιέξοδα και φαύλους κύκλους».
Λογική
Η Λογική, μία άλλη από τις σημασίες της λέξης λόγος, συγκαταλέγεται στα ύψιστα ορόσημα της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Ο Σωκράτης συνομιλώντας, στον ομώνυμο πλατωνικό διάλογο, με τον Κρίτων λέγει: «ουδενί άλλω πείθομαι ή τω λόγω ος αν μοι λογιζομένω (όταν λογίζομαι) βέλτιστος φαίνηται». Σύμφωνα με τον Δημ. Λέκκα, οι κορυφαίοι σταθμοί στην ιστορία της είναι η γεωμετρική αποδεικτική του Θαλή και η γενική αποδεικτική του Πυθαγόρα και της σχολής του (6ος αιώνας) και η πλατωνική διαλεκτική (5ος αιώνας). Η πρώτη όμως μεγάλης κλίμακας οργάνωση των προηγούμενων προσεγγίσεων έγινε από τον Αριστοτέλη στο λεγόμενο Όργανον, όπου διετύπωσε τις αρχές της Λογικής και συστηματοποίηση τις προτάσεις της. Εν συνεχεία, είχαμε τα παράδοξα του Ζήνωνα (5ος αιώνας), την αξιωματική μέθοδο του Ευκλείδη και τις εργασίες του Αρχιμήδη επάνω στην πρακτική εφαρμογή της (3ος αιώνας). Ύστερα από διάλλειμα πάνω από δύο χιλιάδων ετών, στα μέσα του 19ου αιώνος, ο Τζορτζ Μπούλ διατύπωσε τους συμβολικούς αλγεβρικούς χειρισμούς των λογικών εννοιών, ο Γκέοργκ Κάντορ το θεώρημα των συνόλων, ο Γκόττλομπ Φρέγκε της συμβολικής λογικής και ο Τζουζέππε Πεάνο το θεώρημα των αριθμών και τη θέση της βάσης για την «τέλεια» ή «μαθηματική επαγωγή». Τον 20ο αιώνα, έλαβαν τη σκυτάλη οι Μπέρτραντ Ράσσελ και Άλφρεντ Ουάιτχεντ διατυπώνοντας τα παράδοξα, ο Άλαν Τούριγγ με το θεώρημα των λογιστών συναρτήσεων και τη θεωρητική σύλληψη της υπολογιστικής μηχανής που χειρίζεται αλγεβρικές και λογικές έννοιες, ο Κουρτ Γκέντελ με το θεώρημα της πληρότητας κ.α.
Σύμφωνα με τον Πλάτων διαλεκτική είναι η μέθοδος, βάσει της οποίας μπορούμε να συλλάβουμε με επιστημονικό τρόπο, διαμέσου της διανοίας κι όχι των αισθήσεων, την ουσία των όντων. Κατορθώνει να ανασύρει από το βούρκο βαρβαρότητος που έχει καταχωθεί «το της ψυχής όμμα (μάτι)» και «ήρεμα έλκει και ανάγει άνω». Αυτή η κίνηση αποσκοπεί, βαθμιαία, να απεμπλακούμε από τα χαμηλά επίπεδα των δοξασιών, αρχικά της γνώμης και κατόπιν της πίστεως, και να μεταβούμε στα ανώτερα πεδία της νόησης. Αρχικά, να εδραιωθούμε στη διανοία και εν τέλει να εισέλθουμε στην επιστήμη: στην καθαρή θεωρία.
Διαλεκτική Μέθοδος: στάδια |
||
Α | Επιστήμη | Νόηση |
Β | Διάνοια | |
Γ | Πίστη | Δοξασίες |
Δ | Γνώμη |
Ο διαλεκτικός, αναζητεί διαμέσου του λόγου (λογικής) την ουσία των πάντων. Αρχικά, θα αναζητήσει την ουσία των πραγμάτων και όσο την κατανοεί τόσο μεγαλύτερη τάξη θα επιφέρει στον εσωτερικό του κόσμο. Κατόπιν αυτή η τάξη θα φανερώσει την αφανή στις αισθήσεις εσωτερική αταξία και για να συνεχισθεί η άνωθεν πορεία, απαιτείται ολοένα και πιο εύτακτες συνθήκες. Αυτή η ψυχοθεραπευτική διαδικασία, συνεχίζεται σε όλο και λεπτοφυέστερες καταστάσεις: ξεκινώντας από τη ουσία των πραγμάτων, συνεχίζουμε, σε αυτή των διαπροσωπικών σχέσεων, και εν τέλει καταλήγουμε στον εαυτό μας. Ερχόμαστε σε επαφή με τους πόνους, τα τραύματα και τις αρνητικές καταγραφές του παρελθόντος και με τους φόβους, τις ανησυχίες και τις «σωσίβιες» ελπίδες του μέλλοντος.
Έτσι, ο διαλεκτικός αρχικά, είναι ο αυτός που θέτει εύστοχες ερωτήσεις και δίδει τεκμηριωμένες απαντήσεις. Εν καιρώ, και όσο καθαίρεται από τα βάρη και τα ελαττώματά του, τόσο περισσότερο είναι στραμμένος προς το Θείον, αλλά και στην πρακτική τους εφαρμογή στον καθημερινό βίο: όπως λέει ο Επίκτητος «ο πρώτος και αναγκαιότατος τόπος εστίν εν φιλοσοφία ο της χρήσεως των θεωρημάτων. Και όπως προσθέτει ο Πλάτων, η σύλληψη των νοημάτων είναι δύσκολη (χαλεπόν), η εφαρμογή αυτών των συλλήψεων πανδύσκολή (παγχάλεπον). Τέλος, η διαλεκτική, ο δια του λογισμού τρόπος σύνδεσης με το Έν, αποτελεί έναν από τους τρείς βασικούς δρόμους θέωσης του ανθρώπου, και φυσικά όταν κλείνουμε τα μάτια και λέμε «διαλογίζομαι» συνήθως εννοούμε κάποιον από τους άλλους δρόμους!
Ολοκληρώνοντας, συνοψίζουμε ότι διαλεκτική είναι η τέχνη του διαλέγεσθαι βάσει της λογικής, η οποία είναι μία καί μοναδική, και χρησιμοποιείται και για τον διά-λογο και για τον δια-λογισμό. Η αγνότητα των προθέσεων, η κάθαρση και ο θείος έρως, αποτελούν απαραίτητα στοιχεία για την αναβάθμιση του ασκουμένου!!
Ο μαθηματικός κι επιστημολόγος Ρίτσαρντ Μπάντλερ και ο ψυχολόγος Δρ. Γκρίντερ δημιουργήσαν τον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό (NeurolinguisticProgramming). Μία από τις μεθοδολογίες που επινόησαν ονομάζεται Μεταμοντέλο (Metamodel). Πρόκειται για σύγχρονη, δομημένη προσέγγιση ερωτημάτων, η οποία αποσκοπεί στην καθοδήγηση του συνομιλητή, αλλά και του εαυτού μας, στα αίτια των λεγομένων μας. Όποτε εφαρμόζω αυτή τη μεθοδολογία, ο συνομιλητής εντυπωσιάζεται από την ανάδυση των αιτιών της συμπεριφοράς του, αλλά εντυπωσιάζεται κι απ’ το γεγονός ότι η γνώση ήταν ήδη μέσα του και απλά χρειάστηκε την κατάλληλη καθοδήγηση. Αυτό μας θυμίζει τον πλατωνικό διάλογο «Μένων», «Φαίδων» κα. όπου ο Πλάτων, διαμέσου της διαλεκτικής, αποκαλύπτει ότι η γνώση είναι μέσα «πριν γενέσθαι» και με τη γένησή μας την «απωλέσαμεν», γι’ αυτό και την ονομάζει «Ανάμνηση». Ο σκοπός λοιπόν του διαλογισμού δεν είναι η γνώση, αλλά η Ανάμνηση! |
|
Σύντομη Παρουσίαση
Ο Νικόλαος Μαγαλιός εργάζεται ως Εκπαιδευτής Προσωπικής Ανάπτυξης στην Αθήνα και την Κρήτη. Έχει σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων & Ψυχολογία, και έχει εκπαιδευθεί στον NLP, τη Βιοανάδραση, την Ύπνωση κ.α. Είναι δημιουργός των εκπαιδευτικών & βιωματικών μαθημάτων «Το Μονοπάτι της Καρδιάς» και «NLP: Ο Δρόμος της Διανοίας».
www.neurofeedback.gr
τηλ.: 697 363 74 54
Σε εποχές υψηλών εντάσεων, όπως η δική μας, η διανοητική και συναισθηματική ταραχή επηρεάζει βαθύτατα και το σώμα μας, σε τέτοιο βαθμό που πολλές φορές είναι ανεξέλεγκτο.Ωστόσο, το θετικό είναι πως η επιστήμη που μελετά τη σύνδεση σώματος και νου έχει προχωρήσει και έχει μάλιστα θέσει στη διάθεσή μας σημαντικά εργαλεία, αφ’ ενός για να εξερευνήσουμε αυτή τη σχέση και αφ’ ετέρου να τη χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας.
Ο κλάδος της ψυχολογίας που μελετάει τη σχέση μεταξύ της διανοητικής δραστηριότητας και των φυσιολογικών λειτουργιών, ονομάζεται Ψυχοφυσιολογία.Οι ψυχοφυσιολόγοι διερευνούν τους μηχανισμούς ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ νου και σώματος και αναζητούν συνεχώς αποτελεσματικότερες εκπαιδευτικές μεθόδους, με σκοπό τη διαχείριση των σωματικών λειτουργιών που προκαλούν τις ψυχοσωματικές διαταραχές.
Η πιο ενδιαφέρουσα και αποτελεσματική μέθοδος αυτορρύθμισης είναι η Βιοανάδραση, η οποία μελετείται και εφαρμόζεται συστηματικά από το 1969.
ΑΝΑΔΡΑΣΗ
Σύμφωνα με τον Δρ. Δημ. Χρηστίδη «ανάδραση ή ανατροφοδότηση (feedback), στα φυσικά συστήματα εν γένει, ορίζεται η παροχή πληροφορίας κατά ή μετά την εκτέλεση της δραστηριότητας ενός συστήματος και έχει πάντοτε επιβεβαιωτικό και/ή διορθωτικό ρόλο». Με άλλα λόγια πρόκειται για έναν μηχανισμό, ο οποίος μας πληροφορεί σχετικά με την πρόοδο ή τον αντίκτυπο που επιφέρει κάποια συγκεκριμένη ενέργειά στο περιβάλλον. Από εσωτερικής σκοπιάς, πρόκειται για την αντανάκλαση, το καθρέπτισμα, κάποιας συγκεκριμένης ενέργειάς μας (σκέψης, συναισθήματος, λόγου και πράξης), στο περιβάλλον.
Υπάρχουν πολλά καθημερινά παραδείγματα ανάδρασης, όπως το ταχύμετρο στα οχήματα, οι ενδείξεις του υπολογιστή, η κριτική των συνανθρώπων μας, κ.α. Θα μπορούσε άραγε μία γυναίκα να βάψει τα χείλη της ή ένας άνδρας να ξυριστεί, δίχως τη χρήση καθρέφτη; Πόσοι από εσάς δεν ξαναπιέσατε το κουδούνι μιας κατοικίας επειδή δεν ακούσατε κάποια ηχητική αντίδραση κατά την ώρα που ασκούσατε πίεση, όντας έτσι σε αμφιβολία για την αποτελεσματικότητα της δράσης σας; Αντιθέτως, πόσοι από εσάς δεν ήσασταν απολύτως βέβαιοι για την αποτελεσματικότητα της πράξης σας, όταν το κομβίο που πιέσατε σας «έδωσε» άμεση ηχητική ανάδραση; Μάλιστα, όσο πιο άμεση και ακριβής είναι η ανάδραση, τόσο λιγότερη είναι η δύναμη που θα ασκήσουμε και μάλιστα για μικρότερο χρονικό διάστημα.
Τα συστήματα ανάδρασης χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες: βιολογικά, ψυχικά και μηχανολογικά. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τη σύμπλεξη των βιολογικών και των ψυχικών συστημάτων, και την παρακολούθηση και επιρροή αυτών με τη χρήση ειδικών συσκευών ανάδρασης.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΒΙΟΑΝΑΔΡΑΣΗ;
Με τον όρο Βιοανάδραση, εννοούμε την αμφίδρομη διαδικασία απεικόνισης και εκπαίδευσης σωματικών λειτουργιών, οι οποίες υπάγονται στο Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ).
Η έρευνα έχει τεκμηριώσει ότι κάθε άνθρωπος δύναται να μάθει να διαχειρίζεται λειτουργίες που υπάγονται στο αυτόνομο νευρικό σύστημα του, αρκεί να λαμβάνει άμεση και ακριβή πληροφόρηση (ανάδραση) σχετικά με τη συγκεκριμένη λειτουργία που επιθυμεί να ελέγξει. Έτσι, λειτουργίες τις οποίες δεν ελέγχουμε συνειδητά, όπως τα εγκεφαλικά κύματα, οι καρδιακοί παλμοί, η σωματική θερμοκρασία κ.α., μπορούν να τεθούν υπό τον έλεγχό μας.
Όσοι εκπαιδεύονται στη Βιοανάδραση, εφαρμόζουν συγκεκριμένες ψυχοφυσιολογικές τεχνικές, την ώρα που ειδικές ηλεκτρονικές συσκευές ανιχνεύουν και μεγεθύνουν ανεπαίσθητες κι ασυνείδητες σωματικές λειτουργίες. Εφ' όσον παρακολουθούμε τις λειτουργίες αυτές σε πραγματικό χρόνο, τότε μπορούμε να παρεμβαίνουμε στη διαδικασία.
Αναλόγως με τη λειτουργία που θέλουμε να εκπαιδεύσουμε υπάρχουν διάφορες μορφές βιοανάδρασης όπως η καρδιακή, η ηλεκτροεγκεφαλογραφική (νευροανάδραση), η θερμική, η ηλεκτροδερμική, κ.α. Σύμφωνα με τον JohnA. Corson, Ph.D., καθηγητή Ψυχιατρικής στην Ιατρική σχολή του Dartmouth και ειδικό στο πεδίο της βιοανάδρασης, «το έργο των συσκευών βιοανάδρασης είναι η απεικόνιση μιας ή περισσοτέρων βιολογικών λειτουργιών, οι οποίες διαφορετικά θα ήταν δύσκολο ή αδύνατο να γίνουν αντιληπτές. Η παραμικρή διακύμανση κάποιας σωματικής λειτουργίας μετασχηματίζεται σε ένα εύκολα κατανοητό σήμα, κυρίως οπτικά ή ακουστικά, έτσι ώστε ο εκπαιδευόμενος να γνωρίζει, ανά πάσα στιγμή και με ακρίβεια, τις μεταβολές που διαδραματίζονται σε κάποιο συγκεκριμένο σύστημα του σώματος του».
Επί παραδείγματι, πειραματιζόμουνα, προ δεκαετίας, με τη συσκευή θερμικής βιοανάδρασης, με σκοπό την αύξηση, κατά βούληση και κατ’ επιλογήν, της θερμοκρασίας της αριστερής παλάμης. Ύστερα από δύο εβδομάδες εξάσκησης, κατάφερα να ανέβει η θερμοκρασία κατά δύο βαθμούς κελσίου, δηλαδή να προκαλέσω πυρετό, στην αριστερή μου παλάμη. Αυτό επετεύχθη με την εφαρμογή της κατάλληλης πρακτικής οραματισμού και με την ακριβή ανάδραση της συσκευής. Καθώς ενεργοποιούσα διάφορες τεχνικές, η συσκευή με ενημέρωνε αμέσως και για την παραμικρή απόκλιση, μέχρις ότου εντόπισα την τεχνική, η οποία είχε την ισχυρότερη επιρροή στον εγκέφαλό μου.
Η Βιοανάδραση χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ευρέος φάσματος παθήσεων: υπερένταση (στρες), διαταραχές ύπνου, πονοκέφαλοι και πολλά άλλα είδη πόνου, επιληψία, αλκοολισμό και άλλους εθισμούς, διαταραχές του κυκλοφορικού, καρδιακές αρρυθμίες, ασθένεια του Raynaud, αναπνευστικά προβλήματα, διαταραχές του πεπτικού συστήματος, κοπρώδη και ουρική ακράτεια, μυϊκούς σπασμούς, μυϊκές δυσλειτουργίες και άλλες κινητικές διαταραχές κ.α.
ΕΙΔΗ ΒΙΟΑΝΑΔΡΑΣΗΣ
Η βιοανάδραση εκτός από σωματικές, έχει εφαρμογές και σε ψυχικές παθήσεις. Τα υποκειμενικά πρότυπα αντίληψης και κατανόησης της πραγματικότητας, αποτελούν την ερμηνεία μας για τον αντικειμενικό κόσμο και επηρεάζουν τις διανοητικές, συναισθηματικές και σωματικές μας λειτουργίες, το λέγειν και το πράττειν μας. Έχουν δημιουργηθεί από την επίδραση του περιβάλλοντος από την ώρα της συλλήψεως έως και την πρώτη επταετία του βίου μας, κυρίως από τη σχέση με τους γονείς. Όταν ενεργοποιούνται από κάποιο ερέθισμα, τότε επηρεάζεται το ΑΝΣ, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διέγερση και τη χαλάρωση του οργανισμού. Η ανακάλυψη κάποιου τέτοιου προτύπου και εν συνεχεία η συστηματική απευαισθητοποίησή του, αποτελεί μία από τις σπουδαίες ψυχοθεραπευτικές εφαρμογές της βιοανάδρασης.
Ηλεκτροκαρδιακή Βιοανάδραση: Η τρέχουσα έρευνα αποδεικνύει ότι η καρδιά, ο εγκέφαλος, το νευρικό και το ορμονικό σύστημα, αποτελούν τα θεμελιώδη συστατικά ενός δυναμικού, αλληλεπιδρώμενου δικτύου, απ’ το οποίο αναδύεται η συναισθηματική εμπειρία (βλ. ΑΒΑΤΟΝ 133). Η συνειδητοποίηση και εφαρμογή συγκεκριμένου αναπνευστικού ρυθμού, σε συνδυασμό με την αναβίωση αρμονικών συναισθηματικών καταστάσεων, όπως ευγνωμοσύνη, ησυχία, πληρότητα, συμπόνια κ.α., την ώρα που ο εκπαιδευόμενος είναι συνδεδεμένος με τη συσκευή ανάδρασης, οδηγεί στην εγκαθίδρυση αυτών των καταστάσεων. Κατόπιν εξασκήσεως, ο εκπαιδευόμενος μπορεί να ενεργοποιεί, κατά βούληση, αυτήν την ευεργετική κατάσταση για να προσεύχεται ή να διαλογίζεται, να αναχαιτίζει την υπερένταση και να απευαισθητοποιεί αρνητικά φορτισμένα συναισθήματα και αναμνήσεις.
Νευροανάδραση: Η εκπαίδευση των εγκεφαλικών κυμάτων, γνωστή ως ΗΕΓ Βιοανάδραση ή Νευροανάδραση, είναι διαδικασία μάθησης, η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση ευνοϊκότερων και στην αναχαίτιση μειονεκτικότερων προτύπων εγκεφαλικών κυμάτων. Όταν, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης παρουσιάζονται τα επιθυμητά πρότυπα εγκεφαλικών κυμάτων, τότε επιβραβεύονται, και σταδιακά δημιουργούνται νέα και ευεργετικότερα πρότυπα.
Η Νευροανάδραση περιλαμβάνει δύο διαφορετικές εκπαιδεύσεις:
α) SMR/βήτα® εκπαίδευση μεσαίων συχνοτήτων (12 – 19 Hz)
β) Άλφα/θήτα® εκπαίδευση χαμηλών συχνοτήτων (4 – 12 Hz)
Ηλεκτροδερμική Βιοανάδραση: Η συσκευή ηλεκτροδερμίας, απεικονίζει τις αλλαγές στην αγωγιμότητα του δέρματος, παρακολουθώντας τις διακυμάνσεις του ΑΝΣ: κατά τη διέγερση αυξάνεται και κατά τη χαλάρωση μειώνεται η έκκριση των ιδρωτοποιών αδένων. Αυτή η δραστηριότητα επηρεάζεται άμεσα από την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του ατόμου: όσο περισσότερο στρες, φόβος, πόνος κ.α. αισθανόμαστε τόσο περισσότερος ιδρώτας εκκρίνεται π.χ. «με έλουσε κρύος ιδρώτας».
Η εκπαίδευση με τη συγκεκριμένη συσκευή χρησιμοποιείται στην εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης, στην ανίχνευση κρυφών συναισθηματικών παραγόντων που επηρεάζουν τον εκπαιδευόμενο και κατόπιν, μέσω της συστηματικής απευαισθητοποίησης, στην απαλοιφή ή τη μείωση της επιρροής τους.
Επί παραδείγματι, πολλά χρόνια πριν, πέθανε ο σύζυγος μιας φίλης μου. Αυτός που τον πρωτοείδε νεκρό και την ενημέρωσε, τηλεφωνικώς, ήταν ο δεκάχρονος υιός της. Ύστερα από την κηδεία, η μητέρα απετάνθη σε ειδικευμένους παιδοψυχολόγους, οι οποίοι και διαπίστωσαν ότι το παιδί ήταν εντάξει. Επειδή είχα τις αμφιβολίες μου την παρότρυνα να συνδέσουμε τον μικρό στη συσκευή GSR, όπερ και εγένετο. Ενώ λοιπόν παρακολουθούσα και κατέγραφα τις αντιδράσεις, του ζήτησα να μου διηγηθεί την ιστορία με τον πατέρα του. Ενώ έδειχνε άνετος, η διέγερση που απεικόνιζε το μηχάνημα ήταν εξαιρετικά έντονη. Κατόπιν, εφήρμοσα μία θεραπευτική τεχνική του NLP και κατόπιν επανέλαβα την διαδικασία. Η αλλαγή ήταν απίστευτη: υπήρχε ελάχιστη διέγερση κατά την εκ νέου διήγηση της ιστορίας. Τότε, ήμουνα σίγουρος σχετικά με την απευαισθητοποίηση, γεγονός που μου το επιβεβαίωσε, με μεγάλη χαρά η μητέρα του, την επόμενη κιόλας ημέρα.
Θερμική Βιοανάδραση: Η θερμική βιοανάδραση είναι ένα βασικό εργαλείο καθοδήγησης στην αποτελεσματικότερη εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης, οι οποίες συμβάλουν στη βελτίωση συγκεκριμένων αγγειακών παθήσεων συμπεριλαμβανομένης της ημικρανίας, της ασθένειας του Raynauld και της υπέρτασης.
Η ειδική συσκευή ανάδρασης, πληροφορεί, με ακρίβεια, τον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο σχετικά με τη διαστολή ή συστολή των αιμοφόρων αγγείων, καταγράφοντας κι απεικονίζοντας τις μεταβολές στη θερμοκρασία των δάχτυλων.
Επειδή η ροή του αίματος στα χέρια σχετίζεται άμεσα αντίδραση πάλης – φυγής, ο εκπαιδευόμενος μαθαίνοντας προοδευτικά να αυξάνει τη θερμοκρασία μπορεί να χαλαρώνει εύκολα και βαθειά. Παρατηρώντας σε πραγματικό χρόνο τη μεταβολή της θερμοκρασίας, αντιλαμβάνεται τα εσωτερικά του συναισθήματα, και τον τρόπο που αυτά συνδέονται με τη διέγερση και τη χαλάρωση.
Όσο προχωράει η εκπαίδευση, τόσο ευκολότερα ο εκπαιδευόμενος αρχίζει να αντιλαμβάνεται στην καθημερινότητα πότε ο οργανισμός του διεγείρεται και πότε χαλαρώνει, και να επιλέξει ποιά από τις δύο καταστάσεις είναι η επιθυμητή.
Αναπνευστική Βιοανάδραση: Χρησιμοποιείται για τη φυσιολογικοποίηση της λειτουργίας των αναπνευστικών μυών και του αναπνευστικού ρυθμού. Υπάρχουν δύο εκπαιδευτικές συσκευές, ο Πνευμογράφος και το Καπνόμετρο.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΔΡΑΣΗ
Πέρα από τη μέθοδο της Βιοανάδρασης, υπάρχει και μια βαθύτερη διάσταση στην ανάδραση, που έχει να κάνει με το πως εμείς σχετιζόμαστε με τους γύρω μας. Σύμφωνα με τον Κρισναμούρτι, «Όπως είπαμε, η εξέταση του εαυτού μας, ξεκάθαρα, σωστά, με ακρίβεια είναι δυνατή μόνο στον καθρέπτη των σχέσεων. Είναι ο μοναδικός καθρέπτης που έχουμε. Όταν ξυρίζεσαι, κοιτάζεις το πρόσωπό σου ή χτενίζεσαι, ο καθρέπτης αντανακλά αυτό ακριβώς που είσαι: το πρόσωπό σου, την εμφάνισή σου. Και, από ψυχολογικής απόψεως, μήπως υπάρχει κάποιος καθρέπτης, στον οποίο μπορείς να δεις ξεκάθαρα, σωστά, με ακρίβεια αυτό που είσαι; Όπως είπαμε υπάρχει τέτοιος καθρέπτης και είναι οι σχέσεις μας, είτε αυτές είναι στενές, είτε είναι με άνδρες ή γυναίκες. Σε αυτές τις σχέσεις βλέπεις αυτό που είσαι, εάν επιτρέψεις στον εαυτό σου να δει αυτό που είσαι».
Κι αν θέλουμε να πάμε ακόμα βαθύτερα, μπορούμε να αναλογιστούμε τα λόγια του γέροντας Θαδδαίου, ο οποίος λέει ότι «αποσπόμαστε πολύ και η συγκέντρωσή μας είναι αδύναμη. Είμαστε σαν ένας σπασμένος καθρέφτης που καθρεφτίζει την πραγματικότητα μέσα στα μικρά θραύσματά του, μέχρι η δύναμη του Θεού να μας κάνει και πάλι ακέραιους, ικανούς να καθρεφτίσουμε πιστά την εικόνα Του».
Σύντομη Παρουσίαση
Ο Νικόλαος Μαγαλιός εργάζεται ως Εκπαιδευτής Προσωπικής Ανάπτυξης στην Αθήνα και την Κρήτη. Έχει σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων & Ψυχολογία, και έχει εκπαιδευθεί στον NLP, τη Βιοανάδραση, την Ύπνωση κ.α. Είναι δημιουργός των εκπαιδευτικών & βιωματικών μαθημάτων «Το Μονοπάτι της Καρδιάς» και «NLP: Ο Δρόμος της Διανοίας».
Νικόλαος Μαγαλιός
www.neurofeedback.gr
τηλ.: 697 363 74 54
Το Μονοπάτι της Καρδιάς
Το "Εργαστήριον Ψυχοφυσιολογικής Εκπαιδεύσεως" με μεγάλη χαρά σας παρουσιάσει το "Μονοπάτι της Καρδιάς".
Πρόκειται για μία εξαιρετικά αποτελεσματική, βραχυπρόθεσμη εκπαίδευτική διαδικασία, η οποία
εμπνέεται |
βασίζεται |
και συμβαδίζει |
Ιστορική Αναδρομή
Από τα πανάρχαια χρόνια υπήρξαν πολλοί πολιτισμοί, θρησκείες, και πνευματικές παραδόσεις που συσχέτιζαν την καρδιά με την πνευματική ανάταση, τη σοφία, τη συναισθηματική εμπειρία, κι ιδιαίτερα με βασικά θετικά συναισθήματα όπως η αγάπη, η φροντίδα, η ευσπλαχνία, και η εκτίμηση.
“Πολλοί ‘ν’ οι δρόμοι πο’ χει ο νούς” μας λέει ο Διονύσιος Σολωμός.
Εκπαιδεύσεις, τεχνικές, επίπεδα: δρόμοι άπειροι, πολύπλοκοι κι ανεξάντλητοι.
Στον αντίποδα έχουμε ένα, απλό και πανανθρώπινο μονοπάτι: αυτό της καρδιάς.
Παράδοση
Από τα πανάρχαια χρόνια όλες οι πνευματικές παραδόσεις συσχετίζουν την καρδιά με την ψυχή, τα συναισθήματα και την ευτυχία. Η Ελληνική Φιλοσοφία και οι Ησυχαστές της Ορθοδοξίας προσδίδουν μεγάλη σημασία στην καρδιά (Θυμικόν).
“Φλινύθεσκε φίλον κῆρ”, (έτρωγε το φυλλοκάρδι του),
Ραψ. Α’, 491 στ., Ομήρου Ιλιάς
“Καρδίην μή ἐσθίειν”.
[Μην “τρως” (με άσκοπους λογισμούς) την καρδιά σου]. Πυθαγόρας
“Η καρδιά είναι ο δεσμός των φλεβών και πηγή του αίματος που περιτρέχει όλα τα μέλη”, Τίμαιος 70b 1-3, Πλάτων
“Ώστε αναγκαίως και η αισθητική και η θρεπτική ψυχή, των όντων με αίμα, έχει την αρχήν της εις την καρδίαν”. Περί Νεότητος και Γήρατος ΙΙΙ 469α 5-8, Αριστοτέλης
“Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν θεὸν ὄψονται”. Ιησούς Χριστός
“Τί εἶναι καρδία ἐλεήμων; Εἶναι νά φλέγεται ἀπό ἀγάπη ἡ καρδιά γιά ὃλη τήν κτίση”. Ἄγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος
“Ἐξ αὐτού τοῠ βάθους τῆς καρδίας ἠμών αἰσθανόμεθα τοῠ θείου.”
Ἄγ. Διαδόχου Φωτικής
Επιστήμη
Πρόσφατες επιστημονικές εργασίες απέδειξαν ότι η καρδιά, πέρα από την κυκλοφορία του αίματος, παράγει ορμόνες και νευροδιαβιβαστές, και έχει δικό της νευρικό δίκτυο με το οποίο αισθάνεται και “σκέπτεται” ανεξάρτητα από τον εγκέφαλο. Επίσης, παράγει το ισχυρότερο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο του ανθρωπίνου σώματος, το οποίο επεκτείνεται 1,5-2 μέτρα περιμετρικά από το σώμα μας: το ηλεκτρικό πεδίο της καρδιάς είναι 60 φορές μεγαλύτερο σε εύρος και το μαγνητικό πεδίο είναι 5.000 φορές ισχυρότερο απ’ του εγκεφάλου. Αυτό το πεδίο διαμορφώνεται από τα συναισθήματά μας, και επηρεάζει όλα τα συστήματα, τα εσωτερικά όργανα και τα κύτταρά μας, τους ανθρώπους με τους οποίος συναναστρεφόμαστε καθώς και το περιβάλλον.
Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ)
Το 1995, ο ερευνητής Δρ. Daniel Goleman απέδειξε ότι η επιτυχία στη ζωή βασίζεται περισσότερο στην επίγνωση των συναισθημάτων μας και των συνομιλητών μας, καθώς και στην αποτελεσματική διαχείριση αυτών, παρά στις διανοητικές μας ικανότητες.
Καρδιακός Ρυθμός
Ο καρδιακός ρυθμός μεταβάλλεται συνεχώς (HRV). Αυτή η μεταβολή είναι αρμονική, δυσαρμονική ή ουδέτερη, αναλόγως των συναισθημάτων που βιώνουμε.
Όταν βιώνουμε θετικά συναισθήματα, όπως χαρά ή ευγνωμοσύνη,
οι καρδιακοί ρυθμοί είναι ρυθμικοί και αρμονικοί.
Αποτελέσματα:
- Διανοητικά: βελτιωμένη συγκέντρωση, απόδοση και λήψη αποφάσεων.
- Συναισθηματικά: αίσθηση ευθυμίας και ορθότερη διαχείριση συναισθημάτων.
- Σωματικά: ο οργανισμός μας λειτουργεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Αντιθέτως όταν βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα όπως θυμό ή απογοήτευση,
οι καρδιακοί ρυθμοί είναι ακανόνιστοι και διαταραγμένοι.
Αποτελέσματα: Όλα τα όργανα και τα συστήματά μας δυσλειτουργούν και καταπονούνται. Πάσχουμε ψυχικά και σωματικά.
Εκπαιδευτική Διαδικασία
Πρόκειται για μία αποτελεσματική εκπαιδευτική διαδικασία, η οποία ολοκληρώνεται σε 3-5 συνεδρίες. Ο εκπαιδευόμενος με την καθοδήγηση του εκπαιδευτή και της συσκευής Καρδιακής Βιοανάδρασης, μαθαίνει πώς να ενεργοποιεί την αναπνοή και τα συναισθήματά του, ώστε να εναρμονίζει εκούσια τον καρδιακό του ρυθμό. Επιπλέον, με τη χρήση ειδικής μουσικής και συχνοτήτων, επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση των εγκεφαλικών ημισφαιρίων και η βαθειά ψυχοσωματική χαλάρωση.
Ευρωστία και Ευθυμία
Εναρμονίζοντας την καρδιά, εναρμονίζουμε τον οργανισμό μας επιφέροντας έτσι βελτιώσεις σε παθήσεις όπως θυμός, άγχος, κρίσεις πανικού, συναισθηματικά τραύματα, κατάθλιψη, αρρυθμίες, άσθμα, χρόνια κόπωση, χρόνιοι πόνοι, πεπτικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, υπέρταση, κ.α.
Εργασία και Διαχείριση Άγχους
Το εργασιακό άγχος περιγράφεται από τον ΟΗΕ ως μία "παγκόσμια επιδημία". Εταιρίες κολοσσοί όπως η Boeing, η Hewlett-Packard και η Motorola, καθώς και 35 στρατιωτικές βάσεις των Η.Π.Α. έχουν παράσχει στο ανθρώπινο δυναμικό τους αυτήν την εκπαίδευση.
Παιδιά και Σχολείο
Οι μαθητές αποκτούν συναισθηματική σταθερότητα και διανοητική διαύγεια. Διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα το άγχος της μελέτης και των εξετάσεων, τη διάσπαση προσοχής και την υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/ΔΕΠΥ) και τη συμπεριφορά τους.
Θετικά Συναισθήματα και Ευζωία
Η επίδραση των συναισθημάτων στην ψυχική και σωματική κατάσταση είναι πολύ ισχυρή. Τα θετικά συναισθήματα:
α) βελτιώνουν την υγιεία κι συμβάλλουν στη μακροζωία,
(Blakeslee, 1997, Danner, Snowdon, Friesen, 2001, Goldman, Kraemer, Salovey, 1996, Russek, Schwartz, 1997)
β) αυξάνουν τη γνωστική ευελιξία και τη δημιουργικότητα,
(Ashby, Isen, Turken, 1999, Isen, 1999)
γ) συμβάλλουν στη διεύρυνση της αντιλήψεως και στην καινοτόμο επίλυση προβλημάτων,
(Fredrickson, 2002 Aspinwall, 1998, Isen, Daubman, Nowicki, 1987)
δ) προωθούν τη χρησιμότητα, τη γενναιοδωρία, και την αποτελεσματική συνεργασία, (Isen, 1987).
Θετικά Σχόλια
“Το πολυτιμότερο, αποτελεσματικότερο και ειδικά χρήσιμο εργαλείο επειδή οι άνθρωποι μπορούν να το εφαρμόσουν την ώρα των συμβάντων.” Richard Podell, M.D.
“Έχω εκπλαγεί βλέποντας το πόσο ισχυρό εργαλείο αποτελεί αυτή η τεχνική στις δυσάρεστες καταστάσεις... σε βοηθάει «να πας στη μάχη» νιώθοντας ηρεμία, ευστροφία και χαρά.” Περιοδικό Men’s Fitness
“Έχω δει αξιόλογες βελτιώσεις στην προσοχή των παιδιών, στην απόδοση, και τη συμπεριφορά στην τάξη μόλις σε μερικές συνεδρίες.” Pam Aasen, Ph.D. Κλιν. Ψυχολόγος
“Το πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι ότι λειτουργεί αμέσως: την ώρα του άγχους”. Περιοδικό Vogue
“Βοηθά τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν το στρες των περιβαλλοντικών ευαισθησιών και τους βοηθάει να εξισορροπήσουν το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Η ανατροφοδότηση που λαμβάνω από τους ασθενείς μου είναι πολύ θετική.” Roy Fox, M.D., Διευθυντής του Nova Scotia,
“Οι επιπτώσεις αυτής της εκπαιδεύσεως είναι τεράστιες. Το 80% των ασθενών με καρδιολογικά προβλήματα αισθάνεται ότι το στρες είναι ένας σημαντικός παράγοντας ο οποίος συμβάλλει στην ασθένειά τους. Αυτό ήταν πάντοτε απογοητευτικό διότι ιστορικά δεν υπήρχε κάτι για να τους προσφέρουμε. Τώρα υπάρχει.” T. Gregory Quinn, M.D., Καρδιολόγος
Νικόλαος Κ. Μαγαλιός B.A., B.Sc.
Εκπαιδευτής Προσωπικής Ανάπτυξης
Βουλιαγμένης 123, 116 31, Αθήνα
Τηλ.: 210 64 22 898 - 69 73 63 74 54
Από την αρχαιότητα, η ελληνική παράδοση, προσέδιδε μεγάλη βαρύτηAτα στη φιλία, στο σχετίζεσθαι και στο ανήκειν. Ο Πλάτων, στο βιβλίο “Λύσις”, πραγματεύεται το θέμα της ομόφυλης φιλίας και ισχυρίζεται ότι “ο ενάρετος μόνο με τον ενάρετο δημιουργεί φιλίες. Ο κακός ούτε με τον ενάρετο ούτε με τον ανήθικο έχει πραγματικές φιλίες”. Παρόμοια ο Ισοκράτης στον “Προς Δημόνικο” λέγει ότι “οι κακοί άνθρωποι τιμούν τους φίλους μόνο όταν είναι παρόντες, ενώ οι ενάρετοι και όταν βρίσκονται και μακριά. Τις φιλικές σχέσεις των κακών αρκεί λίγος χρόνος για να τις διαλύσει, ενώ τις φιλίες των ενάρετων δεν είναι ικανή ολόκληρη η ζωή να τις σβήσει”. Κάτι παρόμοιο ισχυρίζεται και ο Αριστοτέλης στα “Ηθικά Νικομάχεια”, λέγοντας “μόνο των εναρέτων ανθρώπων η φιλία είναι αδιάβλητη”.
Η δημιουργία της εκκλησίας του δήμου, η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, το θνήσκειν υπέρ φίλων, συγγενών και εραστών, καθώς και υπέρ της πατρίδος κ.α. καταδεικνύουν τη σημασία των κοινωνικών δικτύων. Αυτή η σημασία διατηρήθηκε μέχρι της ημέρες μας, αν και μερικώς αλλοιωμένη, κι εκεί που οι αρχαίοι έλεγαν “Όμοιος ομοίω αει πελάζει” εμείς λέμε , “Δείξε μου τους φίλους σου να σου πω ποιος είσαι”.
Επίσης, αξίζει να αναφέρουμε μία φράση του Ιησού Χριστού σχετικά με τη δύναμη της ομάδος: “ου γαρ συνηγμένοι δύο ή τρείς εις το εμόν όνομα, εκεί ειμί εν μέσω αυτών”.
Κύτταρα: ο μικρότερος οργανισμός;
Ας αρχίσουμε τη διερεύνηση των Υπεροργανισμών, ορίζοντας τη λέξη οργανισμός: “κάθε ον που εμφανίζει τις λειτουργίες της ζωής και που αποτελείται από ένα ή περισσότερα στοιχεία που επιτελούν συγκεκριμένη λειτουργία και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους”. Επίσης, μεταφορικά, χαρακτηρίζουμε ως οργανισμό, κοινωνικά ή νομικά μορφώματα, π.χ. Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (Ο.Τ.Ε.), Παγκόσμιος Οργανισμός Υγιείας (Π.Ο.Υ.).
Κατ’ επέκταση, ως “Υπεροργανισμό”, ορίζουμε “κάθε ομάδα οργανισμών, η οποία δρα ως μία και ενιαία λειτουργική μονάδα, καθώς και κάθε κοινωνία οργανισμών, της οποίας τα οργανωτικά της χαρακτηριστικά ομοιάζουν με τις φυσιολογικές ιδιότητες ενός οργανισμού, π.χ. αποικίες των μελισσών και των μερμηγκιών”.
Σύμφωνα με τις ενδείξεις στα απολιθώματα, οι πρώτες μορφές ζωής εμφανίστηκαν στην γή πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια και ήταν μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως τα βακτήρια. Ύστερα από μία μεγάλη χρονική περίοδο, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σύνθετοι μονοκύτταροι οργανισμοί, τα αναερόβια προκαρυωτικά κύτταρα. Μέχρι το 2008, αυτή η δημιουργία τοποθετούνταν πριν 600 εκατομμύρια χρόνια. Τότε όμως, ο καθηγητής του Poitiers (Γαλλία) Αμπντεραζάκ Ελ Αλμπανί (Abderrazak El Albani), αναθεώρησε αυτήν την ημερομηνία, καθώς ανακάλυψε στην Γκαμπόν περισσότερα από 250 απολιθώματα με πολυκύτταρους οργανισμούς (Grypania spiralis), ηλικίας 2,1 δισεκατομμυρίων ετών.
Μελετώντας λίγο βαθύτερα τα κύτταρα, αρχικά θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν δύο είδη κυττάρων: αυτά που έχουν πλήρες σχηματισμένο πυρήνα και ονομάζονται “ευκαρυωτικά” και αυτά που δεν έχουν σχηματισμένο πυρήνα, τα οποία ονομάζονται “προκαρυωτικά”. Από τα ευκαρυωτικά κύτταρα αποτελούνται κάποιοι μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως τα πρωτόζωα και τα φύκη, αλλά και όλοι οι πολυκύτταροι οργανισμοί, όπως τα φυτά και τα ζώα.
Σύμφωνα με τον κυτταροβιολόγο, Δρ. Bruce Lipton, οι βιοχημικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιούν τα όργανα του ανθρώπου, είναι ίδιοι με τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν τα οργανίδια των κυττάρων. Έτσι κάθε ευκαρυωτικό κύτταρο, κατ’ αναλογία με τον ανθρώπινο οργανισμό, διαθέτει το λειτουργικό αντίστοιχο του νευρικού, πεπτικού, αναπνευστικού, απεκκριτικού, ενδοκρινικού, μυϊκού, σκελετικού, κυκλοφορικού, αναπαραγωγικού και ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και του δέρματος. Ο ίδιος, υποστηρίζει ότι το κύτταρο είναι ο μικρότερος αυτοσυνείδητος οργανισμός. Έχει σκοπό, θέληση, ευφυΐα και μνήμη. Αναλύει χιλιάδες ερεθίσματα και είναι ικανό να μαθαίνει από τις ενδογενείς και εξωγενείς περιβαλλοντικές επιρροές, δημιουργώντας κυτταρικές μνήμες, οι οποίες μεταφέρονται στους απογόνους. Ένα παράδειγμα αυτής της μνήμης αποτελεί η δημιουργία αντισωμάτων, μετά από την εισβολή κάποιου ιού, πχ. της ευλογιάς. Μάλιστα, το 2004, η Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Southwestern δημοσίευσε μία μελέτη, στην οποία παρουσίασαν ως βασικό μηχανισμό υγιείας του οργανισμού μας, την κυτταρική μνήμη. Η παρομοίωση δε που χρησιμοποίησαν για να περιγράψουν αυτόν τον μηχανισμό είναι εκπληκτική: “οι κυτταρικές μνήμες ομοιάζουν με τα αυτοκόλλητα χαρτάκια σημειώσεων που υπαγορεύουν στο κύτταρο πώς να λειτουργήσει. Όταν, όμως υπάρχουν επιβλαβείς κυτταρικές μνήμες, η καθοδήγηση του κυττάρου είναι εσφαλμένη”.
Είμαστε Συνδεδεμένοι
Η μεγάλη τομή στην κατανόηση της λειτουργίας των κοινωνικών δικτύων έγινε από τον Δρ. Χρηστάκη και τον φίλο και συνεργάτη του JamesH. Fowler: “Καθώς μελετούσαμε τα κοινωνικά δίκτυα όλο και σε μεγαλύτερο βάθος, αρχίσαμε να τα θεωρούμε ως ένα είδος ανθρωπίνου «υπεροργανισμού». Τα δίκτυα έχουν τη δική τους ζωή. Μεγαλώνουν και εξελίσσονται. Αυτός ο υπεροργανισμός έχει τη δική του δομή και λειτουργία”.
Η συνειδητοποίηση ότι, όπως ένα κύτταρο του ανθρωπίνου οργανισμού, ο καθένας μας αποτελεί “κύτταρο” ενός υπεροργανισμού, της ανθρωπότητας, μας δίδει τη δυνατότητα να αντιληφθούμε τα φαινόμενα της ζωής από μία άλλη οπτική γωνιά και να δράσουμε με έναν διαφορετικό τρόπο. Εφ’ όσον επηρεαζόμαστε από τους ανθρώπους που συσχετιζόμαστε, τότε αναλόγως με τις επιλογές μας σύμφωνα με τον Δρ. Χρηστάκη «αναγκαστικά χάνουμε μέρος του αυτεξούσιού μας». Η κατάρρευση της ψευδαισθήσεως του απολύτου ελέγχου του βίου μας μπορεί ν’ αποτελέσει μία συγκλονιστική συνειδητοποίηση.
Τα δύο θεμελιώδη χαρακτηριστικά των κοινωνικών δικτύων είναι η “σύνδεση” και η “μετάδοση”. Με τον όρο σύνδεση, εννοούμε τον τρόπο με τον οποίον διασυνδέονται μεταξύ τους τα μέλη που απαρτίζουν ένα κοινωνικό δίκτυο. Ο καθένας έχει τη θέση του εντός του δικτύου: κομβική, ενδιάμεση ή περιφερειακή. Επίσης, οι δεσμοί μεταξύ των μελών είναι περίπλοκοι: εφήμεροι ή μακροχρόνιοι, χαλαροί ή στενοί, προσωπικοί ή ανώνυμοι. Με τον όρο μετάδοση, εννοούμε την ουσία που δύναται να κυκλοφορεί μεταξύ των δεσμών. Αυτή η ουσία μπορεί να είναι χρήμα, μικρόβιο, ναρκωτικό, βιβλίο, διαδικτυακό άρθρο, παχυσαρκία ή ευτυχία. Η συμπεριφορά της κάθε ουσίας διέπεται από διαφορετικούς κανόνες. Για παράδειγμα τα ναρκωτικά είναι παράνομα, τα βιβλία δεν ενδιαφέρουν κάποιον που είναι τυφλός ή που δε γνωρίζει να διαβάζει ή που δε γνωρίζει να διαβάζει κινέζικα ή που δεν τον ενδιαφέρει το διάβασμα, ενώ η παχυσαρκία τείνει να μεταδίδεται ταχύτερα μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου.
Για την καλύτερη κατανόηση των δομών (Σύνδεση) και τη λειτουργία (Μετάδοση) των κοινωνικών δικτύων, ο Δρ. Χρηστάκης έθεσε πέντε κανόνες:
1. Τα δίκτυά μας, διαμορφώνονται από εμάς.
2. Τα δίκτυά μας, μας διαμορφώνουν.
3. Οι φίλοι μας, μας επηρεάζουν.
4. Οι φίλοι των φίλων των φίλων μας, μας επηρεάζουν.
5. Το δίκτυο έχει τη δική του ζωή.
Συμπερασματικά, βάσει αυτών των κανόνων, όταν αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι που τους συνδέει κάτι το κοινό, τότε συνδημιουργούν ένα δίκτυο, εντός του οποίου συνεχώς αλληλοεπηρεάζονται. Το δυναμικό αυτό δίκτυο, αφ’ ενός διαμορφώνεται συνεχώς από τα μέλη του, αφ’ ετέρου δε διαμορφώνει κι αυτό τα μέλη του. Τέλος, δίκτυο λειτουργεί ως μία αυτόνομη οντότητα. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε τη δημοσίευση του I.D. Couzin, το 2005, όπου εφαρμόζοντας μαθηματικά μοντέλα σε σμήνη πτηνών και κοπάδια πουλιών συμπέρανε ότι δεν υπάρχει κεντρικός έλεγχος της κινητικότητας της ομάδας, αλλά ένα είδος συλλογικής νοημοσύνης. Να έχουν άραγε αυτά τα δίκτυα, όπως και το κύτταρο, συνειδητότητα;
Έξι Βαθμοί Διαχωρισμού & Τρείς Βαθμοί Επιρροής
Ο StanleyMilgram, εκτός από το γνωστό πείραμα υπακοής, το 1960 επινόησε ένα πείραμα, στο οποίο ζητήθηκε από εκατοντάδες κάτοικους της Νεμπράσκα, να αποστείλουν ένα γράμμα σε έναν επιχειρηματία που ζούσε στη Βοστώνη (περίπου δύο χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά), χωρίς όμως να επιτρέπεται να το στείλουν απ’ ευθείας στον ίδιο. Όταν οι ερευνητές μέτρησαν τον αριθμό των κινήσεων της επιστολής από τη Νεμπράσκα έως τον επιχειρηματία, παρατήρησε ότι, κατά μέσο όρο, ήταν έξι. Ο Milgramθεώρησε ότι όλοι οι άνθρωποι συνδεόμαστε μεταξύ μας, απέχοντας, κατά μέσον όρο “έξι βαθμούς διαχωρισμού”.
Το 2002, ο φυσικός και κοινωνιολόγος DuncanWatts και οι συνάδελφοί του PeterDodds και RobyMuhamad, επανέλαβαν, σε παγκόσμια κλίμακα, το πείραμα του Milgram. Ενέπλεξαν σε αυτό πάνω από 98.000 ανθρώπους και αντί για μέσο επικοινωνίας το ταχυδρομείο, χρησιμοποιήθηκε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail). Στους συμμετέχοντες ζητήθηκε να στείλουν ένα ηλεκτρονικό μήνυμα με αποδέκτες σε διάφορα μέρη του κόσμου: έναν δημοτικό υπάλληλο στην Εσθονία, έναν σύμβουλο τεχνολογίας στην Ινδία, έναν αστυνομικό στην Αυστραλία κ.α. Ο καθένας έστειλε το πρώτο μήνυμά του, σε κάποιον οικείο του, πιθανολογώντας ότι είτε θα γνώριζε τον τελικό αποδέκτη, είτε σε ποιόν να το προωθήσει ώστε να καταλήξει στον τελικό αποδέκτη. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τα ευρήματα του Milgram: σε έξι βήματα, κατά μέσο όρο, το μήνυμα έφθασε στον τελικό αποδέκτη.
Το ότι, εν δυνάμει, συνδεόμαστε με τους πάντες μέσω έξι κινήσεων, δε σημαίνει ότι μπορούμε να επηρεάσουμε ή να μας επηρεάσουν, οι άνθρωποι σε έξι επίπεδα. Η έρευνα του Δρ. Χρηστάκη έδειξε ότι αυτά που σκεπτόμαστε, λέμε ή πράττουμε, έχουν ισχύ για τρία επίπεδα: διαδίδονται στους φίλους μας, στους φίλους των φίλων μας και στους φίλους των φίλων των φίλων μας. Αυτό είναι το εύρος της επιρροής, από και προς τα κοινωνικά δίκτυα, και αποτελεί τον τέταρτο κανόνα, ή αλλιώς τον Κανόνα των Τριών Βαθμών Επιρροής. Εάν υποθέσουμε ότι έχω μόνο δέκα φίλους, οι οποίοι έχουν από δέκα φίλους ο καθένας και οι οποίοι με τη σειρά τους έχουν κι αυτοί από δέκα φίλους ο καθένας, τότε εκπέμπω και λαμβάνω πληροφορίες σε ένα δίκτυο χιλίων ανθρώπων. Εάν έχω 40 ή 60 ή 100 φίλους;
Ο Δρ. Χρηστάκης ισχυρίζεται ότι τα κοινωνικά δίκτυα μεγεθύνουν και ενδυναμώνουν κάθε εισερχόμενη πληροφορία: από την παχυσαρκία και τη φοροδιαφυγή, έως την ευτυχία και τον ανθρωπισμό. Είναι δική μας ευθύνη να επιλέγουμε τα δίκτυα με τα οποία θα συνδεόμαστε και όπου δεν έχουμε την επιλογή, να επιλέγουμε τις πληροφορίες, με τις οποίες θα τα τροφοδοτούμε.
Εάν συνδυάσουμε αυτή τη γνώση, με αυτά που δηλώνει ο Άγιος Νεκτάριος, τότε, όσον αφορά τις φιλίες μας, έχουμε τρείς επιλογές,: “ αυτή που βασίζεται στην αρετή, αυτή που θεμελιώνεται στο συμφέρον και αυτή που υπάρχει από συνήθεια. Αρίστη όμως είναι η χάριν της αρετής φιλία, γιατί τη στερεώνει η αρετή της αγάπης”.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο η επιμέλεια και σωτηρία των παιδιών αποτελεί τόσο σπουδαίο έργο, ώστε θεωρείται υπηρεσία προς τον Θεό. Κατά τα πρώτα χρόνια ενός ανθρώπου, η παιδεία αποτελεί αποκλειστικά ευθύνη και μέλημα των γονιών και του ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος.
Κατόπιν, αρχίζει να εκχωρείται, το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης στους παιδαγωγούς: αυτούς που επιλέγουν οι γονείς και αυτούς που παρέχει η πολιτεία. Θεωρώ καθήκον κάθε πολίτη να υποστηρίζει την Παιδεία, είμαστε όμως ικανοί να το πράξουμε αυτό;
Γνωρίζουμε τι είναι παιδεία, εκπαίδευση, μόρφωση και αγωγή; Εκλαμβάνουμε τα παιδιά ως άδεια βαρέλια, τα οποία οφείλουμε να γεμίσουμε με πληροφορίες και δεξιότητες, ως κεριά, τα οποία αναμένουν άλλα φλογερά κεριά για ν’ ανάψουν ή και τα δύο μαζί;
Για ποιόν λόγο, ενώ όλα τα παιδιά έχουν όνειρα, μόνο το 3% από αυτά, όταν θα ενηλικιωθεί, θα τα υλοποιήσει; Αναζητούμε όντως να υποστηρίξουμε τα παιδιά ώστε να χαράξουν και να βαδίσουν τον δρόμο τους ή θέλουμε να γίνουν φορείς των δικών μας ανεκπλήρωτων ονείρων;
Για ποιό λόγο το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα καθυστερεί να ενσωματώσει τις νέες επιστημονικές ανακαλύψεις και μεθοδολογίες; Μπορεί να συνδυαστεί η παράδοση με την επιστήμη και η παιδεία με την εκπαίδευση; Εκτός από τη διανοητική νοημοσύνη, υπάρχει λόγος ν’ ασχοληθούμε και με τη σωματική, τη συναισθηματική, την μουσική και τα υπόλοιπα είδη νοημοσύνης;
Ο Πλάτων θεωρεί ότι ο σκοπός της παιδείας είναι να οδηγεί τον άνθρωπο, από την παιδική ηλικία, στην αρετή. Να του δημιουργεί ισχυρή επιθυμία και έρωτα για να γίνει ένας τέλειος πολίτης, ο οποίος να γνωρίζει να κυβερνάει και να κυβερνιέται, έχοντας ως γνώμονα την δικαιοσύνη, ενώ επικρίνει την παιδεία που αποβλέπει στην απόκτηση χρημάτων, ισχύος και σοφίας άνευ νου και δικαιοσύνης, θεωρώντας την βάναυση και ανελεύθερη
[τὴν δὲ πρὸς ἀρετὴν ἐκ παίδων παιδείαν, ποιοῦσαν ἐπιθυμητήν τε καὶ ἐραστὴν τοῦ πολίτην γενέσθαι τέλεον, ἄρχειν τε καὶ ἄρχεσθαι ἐπιστάμενον μετὰ δίκης. ταύτην τὴν τροφὴν ἀφορισάμενος ὁ λόγος οὗτος, ὡς ἐμοὶ φαίνεται, νῦν βούλοιτ’ ἂν μόνην παιδείαν προσαγορεύειν, τὴν δὲ εἰς χρήματα τείνουσαν ἤ τινα πρὸς ἰσχύν, ἢ καὶ πρὸς ἄλλην τινὰ σοφίαν ἄνευ νοῦ καὶ δίκης, βάναυσόν τ’ εἶναι καὶ ἀνελεύθερον καὶ οὐκ ἀξίαν τὸ παράπαν παιδείαν καλεῖσθαι (Νόμοι 643a-644b)].
Μάλιστα, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, για την απόλυτη ολοκλήρωση της αρετής, χρειάζεται η αρμονική συνεργασία τριών παραμέτρων: «φύσιν, λόγος (μάθηση) και έθος (άσκηση)».
Όπως στην γεωργία το πρώτο απαιτούμενο είναι η εύφορη γη, κατόπιν χρειάζονται οι σπόροι και τέλος ο γεωπόνος, έτσι και ο άνθρωπος, ιδίως όταν είναι σε τρυφερή και πιο εύπλαστη ηλικία, χρειάζονται τους ωφέλιμους λόγους από τους παιδαγωγούς, οι οποίο χρειάζεται να είναι αδιάβλητοι στην προσωπική τους ζωή, άψογοι στη συμπεριφορά τους και άριστοι στην κατάρτισή του.
Αλήθεια, οι νέοι γονείς και το σύγχρονο παιδευτικό σύστημα, ποιά κριτήρια υιοθετούμε και προς ποία κατεύθυνση καθοδηγούμε τα παιδιά μας; Αναζητούμε όντως να τα υποστηρίξουμε ώστε να χαράξουν και να βαδίσουν τον δρόμο τους ή θέλουμε, ως παντογνώστες, να τους χαράξουμε εμείς τον σωστό δρόμο;
Η Παιδεία δύναται να λειτουργήσει προληπτικά αλλά και θεραπευτικά στην καθοδήγηση του ανθρώπου στο ευ ζην, διδάσκοντάς μας τους Νόμους που διέπουν τον Ουράνιο και το γήινο κόσμο: την Αλήθεια και τα φαινόμενα, το Αιώνιο και τα πρόσκαιρα, την Ψυχή και την προσωπικότητα.
Η κατανόηση της διττής ανθρώπινης φύσης και η συνειδητή σύμπλευση μας με τους Νόμους του Σύμπαντος, απελευθερώνουν σταδιακά την ψυχή από τα πέπλα της άγνοιας. Με βασικά εργαλεία τον Ορθό Λόγο, την Μουσική και τη Σωματική Εκγύμναση, η Παιδεία δημιουργεί από την παιδική ηλικία την απαραίτητη βάση του ανθρώπου: τη λειτουργική νοοτροπία.
Έτσι, ο άνθρωπος άγει και φέρεται ως χαρούμενη μονάδα, όντας συνειδητό μέλος ενός ευρύτερου συνόλου: της Πολιτείας.
Η Ψυχοθεραπεία, αποτελεί το εργαλείο της Παιδείας, το οποίο αποσκοπεί στην συνειδητοποίηση και κατόπιν στη θεραπεία των δυσλειτουργικών νοοτροπιών, των καταπιεσμένων συναισθημάτων και των αρνητικών καταγραφών.
Η απελευθέρωση μας από τα ψυχικά βάρη και τα ελαττώματα μας, δημιουργούν τις συνθήκες να αναδυθεί αυτό που αληθινά είμαστε: ο Εαυτός μας!
Νικόλαος Μαγαλιός
Εκπαιδευτής Προσωπικής Ανάπτυξης
© All rights reserved. YperNoisis 2019
IMPLEMENTED BY E-Resellers