Ως γονείς καλούμαστε να φροντίζουμε και να εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας καθημερινά σε διάφορους τομείς της ζωής. Συχνά, όμως, παραμελούμε την εκπαίδευση των συναισθημάτων και ξεχνάμε πόσο σημαντικό κομμάτι καταλαμβάνουν τα συναισθήματα στη ζωή μας.
Συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ευκολία με την οποία αναγνωρίζουμε, διαχειριζόμαστε και καταννοούμε τα συναισθήματα των άλλων αλλά και τα δικά μας. Όταν το παιδί έχει εκπαιδευτεί στα παραπάνω, γίνεται ένας ολοκληρωμένος ενήλικας με καταννόηση, αγάπη και σεβασμό προς τους άλλους και κυρίως προς τον ίδιο του τον εαυτό.
Πρακτικά, υπάρχουν μικρά μυστικά ώστε να διδάξουμε στα παιδιά μας τη χρησιμότητα των συναισθημάτων και τη διαχείρισή τους.
- Αναγνώριση και καταννόηση συναισθημάτων.
Ήδη απο βρέφη, τα παιδιά έχουν μάθει να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα που εκφράζει ο γονιός με τις εκφράσεις του προσώπου του και στη μεταβρεφική ηλικία μαθαίνουν να τις μιμούνται. Στην παιδική ηλικία είναι απαραίτητο να μάθουν να αναγνωρίζουν και λεκτικά το συναίσθημα «Είμαι θυμωμένος/ χαρούμενος /στεναχωρημένος». Είναι πολύ βασικό να ξέρουν ακριβώς ποιό είναι το συναίσθημα που βιώνουν ώστε να μπορέσουν να το διαχειριστούν στη συνέχεια. Ο γονιός καλείται σ’αυτό το σημείο να επεμβαίνει στις συναισθηματικές εξάρσεις του παιδιού όπως για παράδειγμα... «Καταλαβαίνω ότι νιώθεις (θυμωμένος), έχω νιώσει κι εγώ έτσι κάποτε όταν.....». Μ’αυτόν τον απλό τρόπο προάγει την ενσυναίσθηση, δηλαδή τη βαθειά καταννόηση του συναισθήματος, και παράλληλα απενεχοποιεί το παιδί για το συναίσθημα που βιώνει. Επίσης, καλό θα ήταν να μιλάμε στο παιδί μας για τα συναισθήματά του (όταν είναι σε ηλικία να εκφραστεί) για να μπορεί να καταλάβει και το ίδιο, το λόγο για τον οποίο ένιωσε το συγκεκριμένο συναίσθημα. Προσπαθούμε να εμπλουτίσουμε το λεξιλόγιο του παιδιού, αλλά και το δικό μας, όσων αφορά στα συναισθήματα. Υπάρχουν χιλιάδες συναισθήματα αλλά συνήθως αναλωνόμαστε σε θυμό/λύπη/χαρά.
Θυμηθείτε τα καταπιεσμένα συναισθήματα και λεκτικοποιήστε τα για το καλό του παιδιού σας
ΑΓΑΠΗ/ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ/ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ/ ΜΟΝΑΞΙΑ/ ΖΗΛΙΑ/ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ/ ΕΚΠΛΗΞΗ/ ΗΡΕΜΙΑ/ ΕΥΤΥΧΙΑ/ ΥΠΕΡΗΦΑΝΙΑ.
Σκεφτείτε κι άλλα συναισθήματα που ξεχνάμε ν’ αναγνωρίζουμε καθημερινά και που θα γεμίσουν και το δικό μας συναισθηματικό κόσμο.
- Έλεγχος συναισθημάτων
Αφού έχουν κατακτήσει την καταννόηση των συναισθημάτων έρχεται η στιγμή που τα παιδιά πρέπει να μάθουν να τα διαχειρίζονται και να τα ελέγχουν. Για παράδειγμα...μπορεί να είμαι θυμωμένος αλλά δε μπορώ να χτυπάω όποιον βρω μπροστά μου. Βεβαίως, ούτε πρέπει να καταπιέσω το θυμό μου.
Σ’ αυτό το κομμάτι, το σημαντικότερο ρόλο παίζει το παράδειγμα των γονιών. Είναι ευρέως γνωστό ότι το παιδί ενός βίαιου γονιού θα είναι και το ίδο βίαιο. Ή καλύτερα, το παιδί ενός στοργικού γονιού θα δείξει και αυτό αγάπη, όταν χρειαστεί.
Μάθετε στο παιδί να έχει εκφραστικές διιεξόδους στο συναίσθημά του. Όταν θυμώνει μπορεί να μετρήσει μέχρι το δέκα αργά με βαθειές αναπνοές εως ότου μπορέσει να καταλάβει το λόγο για τον οποίο θύμωσε. Αν είναι ένα ευέξαπτο παιδί, δώστε του να χτυπήσει ένα μαξιλάρι μέχρι να του περάσει.
Απο την άλλη μεριά, μάθετε στο παιδί σας να αγκαλιάζει και να φέρεται με αγάπη στους συνανθρώπους του. Η αγάπη είναι εκπληκτικό συναίσθημα, με τεράστια δύναμη. (προσωπικά, διασκεδάζω πολύ όταν βλέπω την αμηχανία των άλλων σε μια επίδειξη αγάπης, γιατί δυστυχώς έχουμε μάθει μόνο την άμυνα ή την αντεπίθεση σε αρνητικά συναισθήματα). Μάθετέ του να συμπονά, να συγχωρεί, να αγαπά και να τα εκφράζει όταν τα αισθάνεται. Έλεγχω και διαχειρίζομαι τα συναισθήματά μου σημαίνει ότι είμαι ένας ολοκληρωμένος και ισορροπημένος ενήλικας.
- Σεβασμός των συναισθημάτων
Ένα εξίσου σημαντικό μέρος στην εκπαίδευση της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι και ο σεβασμός του συναισθήματος τόσο του ίδιου του ατόμου όσο και των άλλων. Τα παιδιά πρέπει να καταννοήσουν απο μικρά οτι ο κάθε άνθρωπος είναι τόσο ξεχωριστός όσο τα φύλλα ενός δέντρου. Ο καθένας μας διαχειρίζεται και εκφράζει τα συναισθήματά του με διαφορετικό τρόπο. Αν μάθουμε στο παιδί να σέβεται τον συναισθηματικό κόσμο του συνανθρώπου του, του έχουμε μάθει και τη μοναδικότητά του. Ας του μάθουμε να αποχωρεί απο κάποιον που «εκτοξεύει» το θυμό του αντί να αντεπιτεθεί. Επίθεση στο θυμό, μόνο άσχημη κατάληξη μπορεί να έχει. Αντίθετα, αν μάθουμε στο παιδί να βλέπει «κάτω» απο το θυμό του άλλου, να τον σέβεται και να αποχωρεί με αγάπη, τότε σίγουρα θα έχει κατακτήσει πολλά.
Κι επειδή η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης...Ο γονιός είναι το πρότυπο του παιδιού του. Μάθετε κι εσείς οι ίδιοι να σέβεστε το συναίσθημα των συνανθρώπων σας ώστε να μπορέσετε να το διδάξετε και στο παιδί σας. Σεβαστείτε και καταννοήστε τον άνθρωπο απέναντί σας και τα συναισθήματά του.
- Όλα είναι φυσιολογικά
Κλαίω και είναι εντάξει. Θυμώνω και είναι εντάξει. Ντρέπομαι και είναι εντάξει
Όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά! Το τελευταίο που θα θέλαμε απ’ το παιδί μας είναι να καταπιέσει τα συναισθήματά του.
«Οι άντρες δεν κλαίνε», «Τα ηθικά κορίτσια δε γελάνε δυνατά» είναι φράσεις που μας ξεφεύγουν στα παιδιά. Τα λέμε ασυνείδητα αλλά ο εγκέφαλος των μικρών το καταγράφει ως επιθυμητό και την επόμενη φορά θα καταπιέσει το συναίσθημά του. Το πιο σίγουρο είναι ότι αν τα συναισθήματα δε βρουν μία διέξοδο, αργότερα θα ανακαλύψουν την οδό της ψυχοσωματικής βίωσής τους και ο οργανισμός θα αρχίσει να νοσεί. Ως γονείς, ας αρχίσουμε να δείχνουμε κι εμείς οι ίδιοι τα συναισθήματά μας και να μην κρυβόμαστε, αρκεί να αιτιολογούμε στο παιδί την αιτία που έχουμε αυτό το συναίσθημα και τον τρόπο που θα το διαχειριστούμε.
Απ’ την άλλη μεριά, δεν κοροϊδεύουμε και δεν υποτιμάμε τα συναισθήματα των παιδιών. «Ελα παιδάκι μου, σιγά που θα κλάψεις γι’ αυτό». Αυτή η αντίδραση είναι η άμυνά μας, φοβόμαστε να δούμε την έκταση του συναισθήματος γιατί κι εμείς έτσι μάθαμε ως παδιά κι αυτό είναι πια καιρός να αλλάξει. Πολλοί γονείς φοβούνται ότι αν εκπαιδεύσουν τη συναισθηματική νοημοσύνη του παιδιού τους, εκείνα θα είναι στο μέλλον ευάλωτα και ευαίσθητα. Σκεφτείτε ότι ένας ολοκληρωμένος και συναισθηματικά εκπαιδευμένος άνθρωπος μπορεί να διαχειριστεί πιο εύκολα καταστάσεις απο κάποιον που δεν ξέρει πως να αντιδράσει!
Είμαστε άνθρωποι κι αυτό που μας διαχωρίζει απο τα ζώα (εκτός απο τη νοημοσύνη) είναι το εύρος των συναισθημάτων μας. Ας τα χαρούμε, ας τα σεβαστούμε, ας τα διδάξουμε στις νέες γενιές, ας τα εκπαιδεύσουμε στα παιδιά μας. Ας φτιάξουμε συναισθηματικά ισορροπημένους ανθρώπους με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη!
Για την ΥπερΝόησις (ypernoisis.gr)