Η Ελισάβετ Γεωργιάδου μας ξεναγεί στη φιλοσοφία του Σχολειού της Φύσης

Στη διαδρομή για τον Τρίλοφο η Αγγελική είχε εντυπωσιαστεί με το πράσινο και ήδη τραβούσε τις πρώτες φωτογραφίες. «Στην άκρη της μεγάλης στροφής, στο τέλος του δρόμου», ήταν οι οδηγίες της Ελισάβετ. Μετά από περίπου δέκα λεπτά ένα πολύχρωμο κτίριο και ένα πλατύ χαμόγελο μας υποδέχονταν σε ένα Σχολειό, διαφορετικό από τα άλλα. Η ξενάγησή μας έχει αρχίσει

Πότε ιδρύθηκε το Σχολειό της Φύσης;

Ξεκίνησε να χτίζεται το 2006 και λειτούργησε το 2007 στον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης

Ποια ανάγκη σας οδήγησε στη δημιουργία του;

Η βαθιά επιθυμία να δημιουργήσουμε έναν τόπο που να ταιριάζει στο παιδί και να ικανοποιεί τις ανάγκες του. Έναν τόπο και μία συνθήκη που να σέβεται αυτό που λέγεται παιδική ηλικία, συμπεριλαμβανομένων των γονιών και των δασκάλων.

Πόσο δύσκολο είναι στην Ελλάδα του γκρίζου, να συνεχίζετε να χρωματίζετε την καθημερινότητα των παιδιών;

Καθόλου θα έλεγα, γιατί ουσιαστικά ζώντας στην κυριολεξία με τα παιδιά όλη μέρα αποκόπτεσαι από την έξω πραγματικότητα και μπαίνεις σε αυτή των παιδιών, η οποία περιέχει στοιχεία αληθινής ζωής. Έτσι όπως κάλλιστα θα μπορούσε να είναι και όχι έτσι όπως την καταντήσαμε. Γιατί όταν επιτρέψουμε στα παιδιά να κοιτάξουν τη ζωή με τη δική τους ματιά και δεν τα εκπαιδεύουμε εγωιστικά στη δική μας, τότε παρατηρώντας τα θα καταλαβαίναμε ότι η ζωή είναι ανακάλυψη, ενθουσιασμός, έκπληξη, μάθηση, δράση, εμπιστοσύνη στον εαυτό και στους άλλους, ότι έχει ομορφιά, αγάπη αλληλεγγύη, συνεργασία. Λέει η Μοντεσσόρι: «το παιδί φωνάζει με ενθουσιασμό στη μαμά του «ξημέρωσε -κοίτα τι ωραίος που είναι ο ήλιος» και η μαμά του λέει «κοιμήσου- άσε με να κοιμηθώ κι εγώ» .

Τι ακριβώς προσφέρει το Σχολειό της Φύσης στα παιδιά;

Προσφέρει την ευκαιρία να κρατήσουν αυτή την παιδική ματιά στη ζωή και να ζήσουν την παιδική τους ηλικία έτσι όπως πρέπει, λαμβάνοντας υπόψη ότι το παιδί είναι σώμα, πνεύμα (νους) και ψυχή. Ικανοποιώντας τις ανάγκες του για σωματική δράση μέσα στη φύση, αναπτύσσοντάς το νοητικά (μαθηματικά, γλώσσα, φυσικές επιστήμες εικαστικά κ.α.) στοχεύοντας στη μάθηση και όχι στη διδασκαλία, δίνοντάς του τη δυνατότητα να μάθει μέσα από το βίωμα, εκπαιδεύοντάς το σε αξίες ζωής. Και όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε πραγματικές συνθήκες ζωής. Ακόμα προσφέρει την ευκαιρία στους γονείς να εκπαιδεύονται και αυτοί συστηματικά για να αντιληφθούν το ρόλο τους και να διαμορφώσουν μια στάση ζωής πιο ωφέλιμη και πιο αποτελεσματική για τους ίδιους και για τους γύρω τους.

Έχοντας μία τεράστια διδακτική εμπειρία, ποιο θεωρείτε ότι είναι το σωστό πρότυπο εκπαίδευσης για το χτίσιμο αξιόλογων προσωπικοτήτων;

Για εμάς αξιόλογη προσωπικότητα και αξιόλογος άνθρωπος είναι ο ανεπτυγμένος συναισθηματικά και ηθικά, είναι αυτός που μπορεί να λύνει προβλήματα, αυτός που ελέγχει τις δυσάρεστες καταστάσεις, που παίρνει αποφάσεις, που είναι ειλικρινής και ξεκάθαρος προς όλους. Που αντιλαμβάνεται τη φύση ως αξία και που έχει βρει το ιδανικό του, το ιστίο του σύμφωνα με την Οδύσσεια και δεν λοξοδρομεί από αυτό. Είναι αυτός που ξέρει ποιος είναι και τι θέλει και γνωρίζει ότι τη ζωή που ζει την έχει επιλέξει. Επομένως επιλέγουμε μια εκπαίδευση που μιλάει για την Παιδεία του Βάθους (Κώστας Φωτεινός, παιδαγωγός και φιλόσοφος) και όχι του Οφέλους, με μια εκπαίδευση σε αξίες ζωής (Πρόγραμμα Αρετή- Νεόφυτος Χαραλάμπους), που στοχεύει στην αυτονομία και σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής (Μοντεσσόρι), που αναπτύσσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό και στη φύση (Σχολεία του Δάσους), που προωθεί τη βιωματική μάθηση (Ρέτζιο Εμίλια), που ενθαρρύνει τη εργασία και καλλιεργεί τη χαρά (Σουχομλίνσκι- σχολεία εργασίας και χαράς).

Τι σας κάνει ακόμη μεγάλη εντύπωση στον κόσμο των παιδιών;

Η ευκολία τους να συνδέονται κατευθείαν με την «πηγή», με την αλήθεια, με τη σοφία που κουβαλάει ο κάθε άνθρωπος από γεννησιμιού του και από την άλλη με το πόσο επαναλαμβάνουν τους γονείς τους στις συμπεριφορές και στον τρόπο σκέψης και έκφρασης. Πραγματικά είναι μαγικό να βλέπεις τα παιδιά να λειτουργούν σαν τον καθρέφτη των γονιών τους, προβάλλοντας, μάλιστα, τα πιο «βαθειά», αυτά που ούτε οι ίδιοι δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν, είτε γιατί πραγματικά έχουν βελτιωθεί, είτε γιατί νομίζουν ότι έχουν βελτιωθεί. Να βλέπεις μια κοινωνία σε μικρογραφία και βάσει αυτής να ερμηνεύεις το σήμερα και να μην απορείς και εκπλήσσεσαι για ό,τι ζεις και για ό,τι ζουν οι άλλοι γύρω σου.

Η μέγιστη ελευθερία του ανθρώπου είναι η «ελευθερία του λάθους»;

Η μέγιστη ελευθερία για τον άνθρωπο είναι η βούληση του να σωθεί ή να χαθεί. Και αφορά και στο λάθος. Στο να ζήσω με την ελευθερία του να δοκιμάσω για να έχω την επιλογή να διαλέξω εγώ το κακό ή το καλό ή τι είναι αυτό που μου ταιριάζει. Και να είναι δική μου η ευθύνη της επιλογής και η ευθύνη της ζωής μου και όχι να ζω τη ζωή κάποιου άλλου (γονιού, αδελφού, δασκάλου κτλ.) Φτιάξαμε μια κοινωνία και έναν πολιτισμό, που δε συγχωρεί το λάθος. Που εγκλωβίζει τα παιδιά και τους γονείς μέσα στην τέλεια εικόνα, αυτή που δείχνει και η τηλεόραση με τα αστραφτερά σπίτια και τα αστραφτερά αυτοκίνητα. Και εγκλωβίσαμε εκεί μέσα τη φαντασία, τη δημιουργικότητα, την ψυχή. Δε ζει, για να μην κάνει λάθος.

Υπάρχουν κάποιοι αντίστοιχοι χώροι στην Ελλάδα ή του εξωτερικό, που θαυμάζετε για την εκπαιδευτική τους δράση;

Φυσικά! Είναι το Σχολείο της Φύσης και των Χρωμάτων στο Φουρφουρά Ρεθύμνου, το Σάμερ Χιλλ του Ο΄Νηλ στην Αγγλία, τα Σχολεία του Δάσους στη Γερμανία και αλλού, τα σχολεία προσχολικής ηλικίας στο Ρέτζιο Εμίλια, το σχολείο του Teacher Tom (Seattle, Washington). Το σίγουρο είναι όμως ότι κι αν δεις, ότι κι αν διαβάσεις , τελικά διδάσκεις με αυτό που είσαι. Γι’ αυτό ο μόνος δρόμος του δασκάλου για μένα είναι ο δρόμος της αυτογνωσίας.

Παρατηρώντας τη διαδικτυακή σας παρουσία, ανακαλύπτει κανείς τις δεκάδες δράσεις που διοργανώνετε κάθε χρόνο. Κάντε μας μία ανασκόπηση των σημαντικότερων δράσεων των τελευταίων ετών.

Διάφορα bazaars, φιλανθρωπικού πάντα χαρακτήρα, τα οποία στήνονται με την ενεργή συμμετοχή και συνεισφορά όλων (γονιών, δασκάλων, παιδιών). Εργαστήρια φυσικής δόμησης με την ομάδα cob από τη Λάρισα σε μια προσπάθεια να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με φυσικά υλικά (χώμα, άχυρα, λάσπη κτλ), να ζήσουν το όλοι μαζί φτιάχνουμε κάτι που έχει χρησιμότητα στην καθημερινότητά μας (φούρνο, σπιτάκι για τα παραμύθια κτλ), να νιώσουν το αίσθημα της κοινότητας.

Παράλληλα, πραγματοποιούμε εργαστήρια φυσικής καλλιέργειας, όπου γονείς με παιδιά καλλιεργούμε στον κήπο, μαγειρεύουμε και μοιραζόμαστε το φαγητό μας, εργαστήρια με γονείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, συναντήσεις κοινωνικής δικτύωσης όπου οι γονείς γνωρίζονται μεταξύ τους και μοιράζονται τις επαγγελματικές τους ιδιότητες. Επίσης, διοργανώνουμε εκδρομές μόνο γονέων ή μόνο παιδιών με σεμιναριακό χαρακτήρα και στόχο την αυτονομία και των δυο (για τους γονείς τη συναισθηματική).

Σε ένα από τα πρόσφατα status στη σελίδα του Σχολειού γράφατε χαρακτηριστικά: «Είναι συγκλονιστικό να βλέπεις τα παιδιά να αυτορρυθμίζονται μόλις βρεθούν σε “καθαρό” περιβάλλον. Καθαρό από στερεότυπες σκέψεις και με ελευθερία και εμπιστοσύνη στο παιδί και στη φύση». Ποιος είναι, τελικά, ο ρόλος της φύσης στην υγιή ανάπτυξη ενός παιδιού;

Είναι καθοριστικός θα έλεγα για την ανάπτυξη ενός παιδιού και για αυτό ήρθαμε στα χωράφια. Δεχόμαστε ότι ο άνθρωπος κυτταρολογικά δεν έχει αλλάξει και ο τρόπος και ο τόπος που εκπαιδεύεται αποτελεσματικά για τη ζωή και τον εαυτό του είναι πάντα η φύση. Το παιδί μαθαίνει μέσα από την κίνηση, τη δράση, την παρατήρηση και την ερμηνεία αυτής, μέσα από τις συνδέσεις που κάνει στις γνώσεις που αποκτά, επιλύοντας αληθινά προβλήματα που προκύπτουν, ζώντας το απρόοπτο και το απρόβλεπτο, βιώνοντας τον εαυτό του ως κομμάτι της φύσης και όχι έξω από αυτήν, κάνοντας υποθέσεις και βγάζοντας συμπεράσματα δικά του και όχι από μια άνωθεν αρχή. Η φύση είναι εκεί διαθέσιμη για να μάθεις και από την άλλη αδιαφορεί για σένα. Δεν στιγματίζει το λάθος και δεν επιβραβεύει. Μόνος σου θα διορθώσεις το λάθος που το καταλαβαίνεις εκ του αποτελέσματος και μόνος σου θα νιώσεις την ικανοποίηση της επιτυχίας. Έτσι δεν ετεροπροσδιορίζεσαι και αποκτάς εσωτερικά κίνητρα για μάθηση, που πηγάζουν από σένα και είναι για σένα. Κρατώντας ένα παιδί σε έναν κλειστό χώρο, ο οποίος περιορίζει την κίνηση και τη δράση, τις ευκαιρίες ανακάλυψης και βιώματος είναι σαν να οπλίζεις μια ωρολογιακή βόμβα, που ανά πάσα στιγμή είναι έτοιμη να εκραγεί είτε προς τα έξω είτε προς τα μέσα. Και οι δύο περιπτώσεις είναι δυσλειτουργικές για τη ζωή

Εκτός, όμως, από τα παιδιά, κάθε χρόνο την τιμητική τους έχουν και οι ίδιοι οι γονείς. Τι δράσεις γίνονται μαζί τους;

Οι γονείς είναι απαραίτητοι στη διαδικασία του σχολείου, γιατί είναι οι σημαντικοί φορείς αγωγής για τα παιδιά τους. Οπότε για να εκπαιδεύσουν πρέπει να εκπαιδευτούν οι ίδιοι, για να αντιληφθούν το ρόλο τους. Αυτό γίνεται με σεμινάρια αυτογνωσιακού χαρακτήρα με σπουδαίους συνεργάτες και συνοδοιπόρους σε αυτήν την εκπ/ση και φιλοσοφία (δραματοθεραπεία, art-therapy, σχολή γονέων, τύμπανα, παιχνίδι μόνο για γονείς ή και γονείς με παιδιά κ.α) με δράσεις σε ομάδες κοινοτικού ή φιλανθρωπικού χαρακτήρα, με συμμετοχή σε θεατρικές ομάδες, με ομάδες παιχνιδιού ή μουσικές ομάδες (όπως η ομάδα κρουστών «Ritmo natureza» ή οι «γονείς εν δράσει»). Οι γονείς που ήταν και είναι στο σχολείο έχουν προχωρήσει σε δημιουργία συλλόγου, το «Δέντρο Ζωής», που στοχεύει επίσης σε αλληλέγγυες δράσεις, σε ημερίδες εκπαιδευτικού χαρακτήρα και σε θεατρική ομάδα («Κύκλος Ζωής») με παραστάσεις ακόμα και στο Μέγαρο Μουσικής και το Βασιλικό. Ακόμα μέσα στην εκπαίδευση συμπεριλαμβάνονται και εκδρομές με σεμιναριακό ή ψυχαγωγικό χαρακτήρα που είναι είτε μόνο γονείς (τα παιδιά μένουν και κοιμούνται στο σχολείο) είτε γονείς με παιδιά.

Ποιες εικόνες κρατάμε από τη μέχρι τώρα ιστορία του Σχολειού;

Την εικόνα των παιδιών στα χωράφια, την εικόνα των παιδιών να φυτεύουν στον κήπο, να μαγειρεύουν, να καθαρίζουν τα κοτέτσια, να μαζεύουν αυγά, να χτίζουν με τη λάσπη, να κάνουν μαθηματικά στη φύση να παίζουν αληθινά παιχνίδια που έχουν δράση και έκπληξη. Κρατάμε την εικόνα των γονιών σε κύκλο, την εικόνα κατασκήνωσης γονιών και παιδιών στην αυλή του σχολείου με την αίσθηση πως ότι και να συμβεί εγώ έχω αυτό, έχω την ασφάλεια που σου δίνει η ομάδα και ο κοινός στόχος, που είναι να γίνουμε καλύτεροι γονείς, άρα καλύτεροι άνθρωποι.

Ποιο είναι το πιο κολακευτικό σχόλιο που έχει ακούσει για το Σχολειό, από γονιό και μαθητή;

Για μαθητή θα αναφέρω το σχόλιο τελειόφοιτου, που με το που μπήκε στο σχολείο αναφώνησε «σπίτι μου σπιτάκι μου», καθώς βασικός στόχος μας είναι να τον νιώθουν σαν ένα τόπο, που μπορούν να ξαναγυρνούν και να αντλούν από αυτόν και αντίστροφα και το σχόλιο μαθήτριά μας, μέσα σε έναν διάλογο παιδιών, όπου ακούστηκε το εξής καταπληκτικό: «πηγαίνω στο καλύτερο σχολείο, γιατί σε δύο μέρες γεννάει η κλώσα μας». Από γονείς είναι πολλά και πολύ ουσιαστικά, τα οποία μου τα στέλνουν σε γράμματα ή μου τα λένε συνέχεια, όπως το σχόλιο μιας μαμάς που είπε ότι αυτό το σχολείο δίνει την ευκαιρία στους γονείς να κάνουν ένα βήμα πίσω στην παιδική τους ηλικία και στα παιδιά τη δυνατότητα να κάνουν ένα βήμα μπροστά προς την ωριμότητα και σε αυτόν τον καινούριο τόπο συνάντησης που το σχολείο όρισε , όλοι είναι καλύτεροι άνθρωποι.

Τι περιλαμβάνουν τα μελλοντικά σας σχέδια;

Μια συνέχεια της φιλοσοφίας στην επόμενη βαθμίδα, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση δηλαδή, κάτι που ήδη ξεκίνησε ως διαδικασία, καθώς ο αγαπημένος δάσκαλος του Φουρφουρά, Άγγελος Πατσιάς είναι φέτος εδώ μαζί μας στο Σχολειό της Φύσης και ετοιμάζουμε από κοινού μαζί και με το Γιάννη Σωτηράκο (Ευ ζην- Αθήνα), που έχει δημιουργήσει την Α2Κ μια ΜΚΟ που έχει στόχο την εκπαίδευση, το project του Δημοτικού σχολείου. Παράλληλα, επιθυμούμε να δημιουργήσουμε ομάδες παιδιών εκτός σχολείου σε δάση και σε βουνά με στόχο να γνωρίσουν τον εαυτό τους και τις δυνατότητες τους και να αντιληφθούν ότι μπορούν να τον εμπιστεύονται, όπως μπορούν να εμπιστεύονται και την ίδια τη ζωή, έτσι όπως το κάνουμε στο Καζαβήτι της Θάσου, όπου μένουμε 10 μέρες χωρίς γονείς, στη Βάλια Κάλντα στη Βωβούσα για 4 μέρες, στα χιόνια για σκι, σε καταλύματα δίπλα σε λίμνες και σε ποτάμια. Επίσης κυρίαρχος στόχος είναι το άνοιγμα της εκπαίδευσης των γονιών σε περισσότερο κόσμο, που θα περιλαμβάνει και τμήμα για γονείς πριν γίνουν γονείς και η οποία εκπαίδευση εμπλουτίζεται φέτος με το «Καφέ Σχολείο» και τη Σοφία Φώτεινα της Παιδείας του Βάθους, που θα έρχεται από την Αθήνα γι’ αυτό το σκοπό.

Φωτογραφία: Αγγελική Μαυρομμάτη

Πηγή: roifotos.wordpress.com