Print this page

Η Αρχαία Τραγωδία - Ηλίας Παρασκευαΐδης

Η Τραγωδία είναι δημιούργημα καθαρά ελληνικό.

Γεννήθηκε στην πόλη της Παλλάδας Αθηνάς, κατά την εποχή της αθηναϊκής δημοκρατίας, και γνώρισε μεγάλη επιτυχία ως πνευματικό και καλλιτεχνικό επίτευγμα. Είναι στενά συνδεδεμένη με την οργάνωση της πολιτικής ζωής και την ανάπτυξη της δράσης του πολίτη στην αρχαία Ελλάδα και δεν είναι καθόλου τυχαίο....... ότι άνθησε ταυτόχρονα με τη δημοκρατική οργάνωση της πόλης – κράτους της Αθήνας (άμεση συμμετοχή των πολιτών στα κοινά ζητήματα – Εκκλησία του Δήμου). Το αρχαίο δράμα εξέφραζε το αγωνιστικό πνεύμα της αρχαίας Ελληνικής κοινωνίας και τον πολιτικό χαρακτήρα της δημοκρατικής πόλης των Αθηνών.Αναπτύχθηκε κυρίως κατά τη διάρκεια του χρυσού αιώνα, όταν η Αθήνα διέθετε μεγάλη ισχύ και δόξα και αποτελούσε σπουδαίο πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο.

Η τραγωδία σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί εξέλιξη του διθυράμβου (βλ. προηγούμενο άρθρο «Η Γέννηση του Θεάτρου»). Οι απόψεις για την καταγωγή της τραγωδίας είναι αντιτιθέμενες και εξακολουθούν να δίνονται διάφορες ερμηνείες. Οι δύο επικρατέστερες, ότιμέση και τέλος και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μελωδίας. Κυρίαρχο γνώρισμα είναι η δράση. τραγωδία σημαίνει ωδή των τράγων (ετυμολογία του όρου) ή ότι είναι χορικό άσμα με βραβείο έναν τράγο, δεν στηρίζονται σε αδιάσειστα επιστημονικά τεκμήρια.

Τραγωδία σημαίνει μίμηση, ελεύθερη αναπαράσταση μίας αξιόλογης πράξης, η οποία έχει αρχή,

μέση και τέλος και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μελωδίας. Κυρίαρχο γνώρισμα είναι η δράση.

Έτσι, δεν περιορίζεται στην απλή απαγγελία αλλά προχωρά στην μίμηση των ηρώων. Μέσα από τις καταστάσεις του ελέου και του φόβου, επέρχεται η κάθαρση, μία έννοια πολυσύνθετη και πολυδιάστατη. Σύμφωνα με την ευρύτερα παραδεκτή άποψη, η κάθαρση είναι η λύτρωση, η ψυχική ανακούφιση στην οποία φτάνουν οι θεατές με το να συμπάσχουν, να ταυτίζονται και να αγωνιούν για την τύχη των ηρώων.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλείο των τραγικών ηρώων καθώς και των ίδιων των θεατών. Η κάθαρση αποτελεί τη γέφυρα για την μετάβαση από την άγνοια στην γνώση. Μέσα από την σύγκρουση με ανώτερες δυνάμεις και την ολοκληρωτική συντριβή δεν ακολουθεί ο εκφυλισμός της ψυχής αλλά αντίθετα η ηθική ελευθερία και η γενικότερη αποκατάσταση της ηθικής τάξης.

Στην Αθήνα της κλασικής εποχής, που χαρακτηρίζεται από έξαρση ηρωικού πνεύματος, οι τραγωδίες είναι σκηνικές παραστάσεις όπου εξυμνείται ο ηρωικός άνθρωπος που συγκρούεται με τη Μοίρα, την Ανάγκη, τη θεία δικαιοσύνη. Το τριαδικό σχήμα (ύβρις – άτη – δίκη)* που παρουσιάζεται ολοκληρωμένο στο Σόλωνα (6ος αι. π.Χ.), αποτελεί το ηθικό υπόβαθρο της τραγωδίας. Σύμφωνα με αυτό, η ύβρη, που οδηγεί στον όλεθρο, προκαλεί τη θεϊκή τιμωρία (τίσις) και έτσι επανέρχεται η τάξη με το θρίαμβο της δικαιοσύνης.

Όταν σήμερα μιλάμε για τραγωδία, αναφερόμαστε αποκλειστικά στα 32 σωζόμενα έργα των 3 μεγάλων τραγικών, 7 του Αισχύλου, 7 του Σοφοκλή και 18 του Ευριπίδη. Έχουν διασωθεί, δυστυχώς, ελάχιστα έργα, ενώ είχαν γραφτεί περισσότερα από 1.000 από 270 περίπου δραματουργούς, των οποίων ξέρουμε τα ονόματα μόνο ή τους τίτλους των έργων τους. Στις τραγωδίες που σώθηκαν, οι συλλογισμοί για τον άνθρωπο ξεχωρίζουν με την πρωταρχική τους δύναμη και τροφοδοτούν δυναμικά την ευαισθησία και τη σκέψη κάθε αναγνώστη σε κάθε εποχή.

* Ύβρις= υπεροπτική συμπεριφορά που πηγάζει από τη συναίσθηση της υπερβολικής δύναμης. 

*Άτη = θεϊκή δύναμη του ολέθρου που τυφλώνει τους ανθρώπους και τους παρασύρει στην καταστροφή. 

*Δίκη= θεία δικαιοσύνη.

  Ηλίας Παρασκευαΐδης 

Read 4009 times
Rate this item
(0 votes)

Latest from VaiosPanagiota